بدگمانى به (انسان) نيكوكار، بدترين گناه و زشت‌ترين ستم است.

ج- بدگمانى به خود:

بدگمانى نسبت به خود، آن است كه انسان همواره خود را در برابر اداى حقوق خدا وبندگانش مقصّر ببيند. اين نوع از بدگمانى، بر خلاف قسم اول و دوم، نه تنها گناه نيست، بلكه از اوصاف برجسته و از مزاياى مؤمنان خالص است، زيرا موجب كوشش بيشتر در راه اطاعت و عبادت خدا مى‌گردد و انسان را از غرور و غفلت مصون مى‌دارد.

امير مؤمنان على عليه‌السلام فرمود:

«وَاعْلَمُوا- عِبادَاللَّهِ- انَّ الْمُؤْمِنَ لايُمْسِى وَلا يُصْبِحُ الَّا وَنَفْسُهُ ظَنُونٌ عِنْدَهُ، فَلا يَزال زارِياً عَلَيْها وَ مُسْتَزيداً لَها ...»[1]

اى بندگان خدا! بدانيد كه مؤمن، صبح را به شام و شب را به صبح نمى‌رساند، مگر آنكه به نفس خود، بدگمان است و پيوسته از او عيبجويى مى‌كند و زيادتر از آنچه نموده است، از آن مى‌طلبد ....

نكوهش بدگمانى در اسلام‌

بدگمانى، يكى از بيماريهاى خطرناك اخلاقى است. كسى كه غبار بدگمانى، آيينه دلش را پوشانده، ديگران را در آن زيبا نمى‌بيند و از درك واقعيتها، ناتوان خواهد ماند.

اسلام، پيروان خود را، از اين صفت زشت بر حذر داشته است.

قرآن كريم در اين باره مى‌فرمايد:

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِنَ الظَّنِّ، إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ»[2]

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از بسيارى از گمانها بپرهيزيد، زيرا برخى از

[1] - نهج البلاغه، فيض، خطبه 175، ص 566

[2] - حجرات، آيه 12