هماره دوشادوش هم بوده‌اند. جهت‌دهى اخلاقى به ورزش و زورمندى در سيره نبوى و ائمه طاهرين به چشم مى‌خورد. پيامبراكرم 6 در برخورد با مردانى كه براى زورآزمايى، وزنه‌بردارى مى‌كردند، فرمودند: «شجاع‌ترين مردم كسى است كه بر هواى نفس خود غلبه كند.»[1] اميرمؤمنان 7 در دعاى كميل از خداوند درخواست تقويت قواى جسمانى در جهت خدمت الهى مى‌كند.[2] در مقابل، افراد ضعيف و زبون، بيشتر تن به كارهاى پست و خلاف اخلاق مى‌دهند.

دوم از جهت انصراف توجه در نيازها است. خصوصاً در دوره جوانى كه نيازهاى جنسى ارضاى خود را مى‌طلبند. در شرايطى كه هنوز امكانات ارضاى صحيح و مشروع آن فراهم نشده، ورزش وسيله مفيد و مهمى براى انصراف توجه در نيازها است.

د. كار: مسئله كار و شغل مى‌تواند در بحث «توجه به نظام معيشتى» مطرح گردد، ليكن به جهت جايگاه ويژه آن در اسلام- به قول استاد مطهرى (ره): كار در اسلام يك امر مقدس است‌[3]- و نيز جهات تربيتى عديده‌اى كه دارد، جداگانه ذكر نموديم. كار از يك طرف به‌طور صحيح، موجب تخليه نيروها و بارهاى اضافى مى‌شود و از طرف ديگر موجب احساس شخصيت، بهداشت روانى، تمركز خيال، انصراف توجه در نيازها و ... مى‌شود، كه همه اينها زمينه‌هاى مساعدى براى تربيت اخلاقى است.[4]

3. روش تكريم شخصيت‌

شالوده و بنياد اساسى اخلاق اسلامى، توجه دادن انسان به شرافت و كرامت ذاتى خويش است:

به راستى ما فرزندان آدم را كرامت بخشيديم (گرامى داشتيم) ... و آنها را بر بسيارى از آفريده‌هاى خود برترى آشكار داديم.[5]

[1] - أشجعُ الناس من غلب هواه.( ميزان الحكمه، ج 10، ص 387)

[2] - يا ربِّ ... قوّ على خدمتك جوارحى

[3] - تعليم و تربيت در اسلام، ص 411

[4] - توجه به اين جملات نيز در تأييد مطلب فوق مؤثر است: سقراط:« بعد از ديانت، كار سرمايه سعادت و نيكبختى است». پاسكال:« مصدر كليه مفاسد فكرى و اخلاقى بيكارى است. هر كشورى كه بخواهد اين عيب بزرگ اجتماعى را رفع كند بايد مردم را به كار وا دارد تا آن آرامش عميق روحى كه عده معدودى از آن آگاه‌اند، در عرصه وجود افراد برقرار شود». ساموئل اسمايلز:« بعد از ديانت، مدرسه‌اى براى تربيت انسان بهتر از مدرسه كار ساخته نشده است».( به نقل از: تعليم و تربيت در اسلام، ص 430)

[5] - لقد كرّمنا بنى آدم ... و فضّلنا هم على كثير ممّن خلقنا تفضيلًا.( سوره اسراء، آيه 70)