نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 568
«ايها المخلوق السوىّ» خ 163، اى انسان مستوى الخلقه.
سيح
(بر وزن
ميل) جريان:
«ساح الماء
سيحا: جرى على وجه الارض»
«ساح
الرجل» يعنى مرد در روى زمين سياحت كرد و رفت. از اين ماده فقط يك مورد در «نهج»
آمده است، درباره زمانهاى فتنه فرموده است: «و ذلك
زمان لا ينجو فيه الّا كلّ مؤمن نومة... اولئك مصابيح الهدى... ليسوا بالمساييح و
لا المذاييع البذر» خ 103، 149 «نومة» آنكه بيشتر مىخوابد منظور كسانى است
كه در كارهاى اشرار حاضر نمىشوند «مساييح» جمع مسياح و آن كسى است كه براى فساد و
نمامى رفت و آمد مىكند. «مذاييع» جمع مذياع به معنى شايع كننده بديهاست. «بذر»
جمع بذور (بر وزن فعول) يعنى بسيار احمق و بىمنطق. عبارات بسيار عجيبى است كه
امام ع بر زبان رانده است.
سيخ
رسوخ:
«ساخ
الشىء: رسخ»
سه مورد
از اين ماده در «نهج» آمده است درباره دين اسلام فرموده: «اساخ فى الحق اسناخها»
كه در «سنخ» گذشت. درباره خلقت زمين فرموده: «و اساخ
قواعدها فى متون اقطارها... فسكنت... من ان تميد باهلها او تسيخ بحملها» خ
211، 328 ريشههاى كوهها را در درون اقطار زمين رسوخ داد و ثابت كرد، پس زمين آرام
گرفت از اينكه مردم را بالا و پائين ببرد، يا محمولات خود را فرو ببرد. «تسيخ» در
اينجا مانند «تسوخ» است در گذشته خوانديم كه سوخ به معنى فرو رفتن است
ساخت
قوائم الدابة سوخا: غاصت فى الارض»
.سير
راه
رفتن. سيرت: حالت و طريقه و وضع طبيعى «سائر» راهرو. موارد زيادى از اين ماده در
«نهج» آمده است در وقت رفتن به بصره فرمود: «و لكم
علينا العمل بكتاب الله و سيرة رسوله ص» خ 69، 244 براى شماست بر ما عمل به
كتاب خدا و طريقه رسولش.
سيف
شمشير.
سيوف و اسياف: شمشيرها، آن در قرآن مجيد به كار رفته ولى در «نهج» به طور زياد
آمده است «و من سلّ سيف البغى قتل به» حكمت 340
هر كه تيغ ظلم و تعدى را از غلاف بركشد عاقبت با آن كشته مىشود، آنگاه كه مالك
اشتر
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 568