نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 543
«سكاكه»
هوائيكه بالاى آسمان را ملاقات مىكند،
«السكاكة:
الهواء الملاقى عنان السماء»
جمع آن
سكائك است كه درباره خلقت آسمانها فرموده: «انشأ
سبحانه فتق الاجواء و شقّ الارجاء و سكائك الهواء» خ 1، 40 سپس خداوند
سبحان شروع كرد به باز كردن جوّها و شكافتن اطرافها و بالاهاى هوا را.
سكون
آرام
گرفتن بعد از حركت، به معنى آرامش باطن و انس نيز آيد، «سكن» بر وزن شرف آرامش و
محلّ آرامش. «سكنية» آرامش قلب و اطمينان خاطر. مصدر است به جاى اسم آيد «مسكنة»
فقر. ذلت. درماندگى «مسكين» درمانده. از اين ماده موارد زيادى در «نهج» آمده است.
به
فرمانده خويش معقل بن قيس رياحى مىنويسد: «و لا تسر
اوّل الليل فان اللّه جعله سكنا» نامه 12، 372 در اوّل شب حركت نكن، خداوند
آنرا آرامش قرار داده است. درباره فقير فرموده: «انّ
المسكين رسول اللّه فمن منعه فقد منع اللّه و من اعطاه فقد اعطى اللّه» حكمت
304 فقير فرستاده خداست هر كه به او چيزى بدهد به خدا داده است و هر كه او را منع
كند، خدا را منع كرده است و نيز فرموده: «مسكين ابن
آدم مكتوم الاجل. مكنون العلل. محفوظ العمل...» حكمت 419، ابن آدم موجود
بىچارهايست، اجلش پوشيده است نمىداند كى خواهد آمد، علتها در وجودش مكنون است و
هر چه مىكند، محفوظ است و مسئول آن خواهد بود. «استكانت»: خضوع و ذلّت. در صفات
مؤمنان فرموده: «انّ المؤمنين مستكينون انّ المؤمنين
مشفقون» خ 153، 215، مؤمنان به خدا خاضعند، مؤمنان از خدا ترسانند.
سلب
گرفتن با
قهر
«سلبه
سلبا: انتزعه من غيره قهرا»
استلاب:
اختلاس و گرفتن و ربودن. هيجده مورد از اين ماده در «نهج» آمده است.
درباره
فقر و بىچارهگى فرموده: «اذا اقبلت الدنيا على احد
اعارته محاسن غيره و اذا ادبرت سبلته محاسن نفسه» حكمت 9 چون دنيا به كسى
روى آورد خوبيهاى ديگران را به او عاريه مىآورد (همه او را تحسين كرده و خوبيها
را به او نسبت
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 543