نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 185
46، 420
«لهاة» زبان كوچكى است در حلق انسان، امام 7 چون مرز را به دهان تشبيه
كرده لذا «لهاة» آورده است. و نيز در نامه 61، 451 و در نامه 71، 462 كه به منذر
بن جارود عبدى نوشته است
ثفل
ثفال (بر
وزن غراب) سنگ زيرين آسيا. از اين مادّه سه مورد در «نهج» آمده است، امام صلوات
الله عليه ياران خويش را به جنگى مىخواند، گروهى گفتند: يا امير المؤمنين اگر
خودتان در جنگ شركت كنيد ما هم خواهيم آمد، فرمود: «أفى
مثل هذا ينبغى لى ان اخرج... و انما انا قطب الرّحى تدور علىّ و انا بمكانى فاذا
فارقته استحار مدارها و اضطرب ثفالها» خ 119، 176، آيا در چنين جنگى بايد
من بروم... من مانند محور آسيا هستم، آن بر دور من مىچرخد اگر از آن كنار روم
مدارش متزلزل مىشود و سنگ زيرين آن از جاى حركت مىكند. در اشاره به فتنه بنى
اميه فرموده: «فلا يبقى يومئذ منكم الا ثفالة كثفالة
القدر او نفاضة كنفاضة العكم» خ 108، 157 «ثفاله» بضم اول ته مانده ديگ است
«عكم» ظرفى است كه زن ذخيره خويش را در آن مىگذارد يعنى: در آن فتنه نمىماند از
شما مگر مانند ته مانده ديگ يا ريزههاى كيسهاى كه با تكان دادن مىريزد، نظر
محمد عبده آنستكه: فقط اراذل و اوباش شما مىماند
ثفى
اثفيه
سنگى است كه ديگ بر روى آن گذاشته مىشود، جمع آن اثافى است كه يكبار در «نهج»
آمده است. چنانكه درباره قرآن فرموده: «فهو معدن
الايمان و بحبوحته و ينابيع العلم و بحوره... و اثافىّ الاسلام و بنيانه» خ
198، 315 قرآن معدن ايمان و وسط آن، چشمههاى علم و درياهاى آن، سنگپايهها و
بنيان آنست.
ثقب
نفوذ.
پاره كردن. شهاب ثاقب آنستكه با نور خود ظلمت را پاره مىكند چهار مورد از اين
ماده در «نهج» يافته است. در رابطه با محروم شدن از هدايت و اصلاح رسول خدا 6 فرموده: «لم يستضيئوا باضواء الحكمة و
لم يقدحوا بزناد العلوم الثاقبة فهم فى ذلك كالانعام السائمة و الصخور القاسية»
خ 10، 156 «زند» چوب بالائى است كه بر چوب پائينى مىسايند تا آتش بگيرد، جمع آن
«زناد» است، منظور از علوم ثاقبه، علومى است كه حقيقت را بشكافند و نشان
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 185