شناخته مى‌شود، در پاسارگاد در نزديكى مقبره كورش است كه يكى از اعتاب معبدى قديمى است.

مى‌توان به آنچه ياد شد، پروژه بزرگ «كانال سوئز» كه درياى سرخ را به درياى مديترانه متصل مى‌كند را افزود. نخستين كسى كه فرمان حفر آن را صادر كرد، داريوش اول از پادشاهان هخامنشى بود كه پس از چيره شدن بر مصر و سرزمينهاى آفريقايى مجاور آن، اقدام به اين كار كرد. در كرانه‌هاى كانال كتيبه‌هايى كشف شده است كه به روشنى بر رفتار خوب پادشاهان ايران با مردمان ديگر سرزمينهاى تحت اختيار آنان دلالت دارد. اين امر نشان دهنده تمدن پيشرفته آن روزگار امپراطورى فارس است.[1]

نمونه‌هاى فراوانى در اين موضوع وجود دارد كه همگى به اين پرسش كه آيا ايران به درجه‌اى از پيشرفت و تمدن رسيده بود كه توان تخصص و مهندسى ساخت سدها و كارهاى عمرانى را داشته باشد، پاسخ مثبت مى‌دهد.

از توضيحات مبسوطى كه ياد شد، اين نتيجه به دست آمد كه كورش توانسته است دانش و تجربه، مهندسان كارآزموده و نظارت بر اجراى كار را به ساكنان منطقه دشتهاى قفقاز، درياى خزر و درياى سياه پيشكش كند.

اما امكاناتى كه ممكن است ذوالقرنين از مردمان صلح جو و نرم خوى منطقه درخواست كرده باشد، براساس آنچه از آيه برداشت كرديم، به شرح زير است:

1. نيروى انسانى‌

منطقه ياد شده، برحسب ارزيابى كلّى براى اين امر، پر جمعيت و مناسب بوده است. به طور تقريبى ساكنان آن در سرزمين آذربايجان، ارمنستان، داغستان، گرجستان و حومه آنها در سال 550 پيش از ميلاد، حدود 170 هزار نفر[2] بوده است.

[1] . بنگريد به: تاريخ ايران، ص 124- 132.

[2] . اين عدد برحسب آمارهاى تقريبى است كه جمعيت جهان را در هشت هزار سال پيش از ميلاد، پنج‌ميليون نفر و در پنج هزار سال پيش از آن، ده ميليون و در سه هزار سال پيش از آن، چهل ميليون و در هزار سال پيش از آن، صد ميليون نفر و در هزار سال پس از ميلاد، 275 ميليون و در سال 1650 ميلادى، 545 ميليون نفر تخمين زده است. اين آمارها براساس حساب معروف(F .A .O ) است( مفاهيم جغرافيّه، ص 304). بدين طريق، جمعيت جهان در سال 550 ق. م. 168 ميليون نفر تخمين زده مى‌شودو سهم سرزمينهاى آذربايجان، ارمنستان، داغستان و گرجستان در آن دوران( به حساب تقسيم به صد) نزديك به 170 هزار نفر مى‌شود.