مى‌شود و نزديك شهر تفليس، پايتخت گرجستان است. با توجه به مفاهيمى كه درتفسير آيات برداشت كرديم، به دست آورديم كه در قرن ششم پيش از ميلاد، ملتهاى ابتدايى وبى‌دفاع جنوب كوههاى قفقاز در آذربايجان، گرجستان، ارمنستان‌و سواحل‌جنوب درياى مازندران، امنيتى نداشتند مگر آنكه سدّ محكمى ساخته‌شود و رخنه ميان دو دهنه كوه را پر كند تا مانع عبور قبايل مغول شود و تنها راه گذر آنان را ببندد. گويا ديواره اين كوه از نظر عرضى گسترده بوده و دو طرفش به درياى خزر در مشرق و درياى سياه در مغرب منتهى مى‌شده است و از اين رو اقوام اين سوى كوه از ذوالقرنين تقاضاى ساخت سدّى كردند كه به كلّى هجوم آنان را متوقف كند.

به طور طبيعى لازمه ساخت چنين سدّى، امكاناتى گسترده و پيشرفته است كه كورش در اختيار داشته و آن را هزينه كرده است تا اين طرح عظيم كه معجزه‌اى بزرگ در تاريخ علم و صنعت و مهندسى بشر به شمار مى‌آيد، به پايان رسد.

بنابراين پيش از آنكه از سدّ ذوالقرنين سخن بگوييم كه آيا همان سدّ كورش است يا خير، ناچاريم به تواناييهاى فنى و مهندسى آن روزگار، به ويژه سرزمين ايران در عهد كورش نظرى افكنيم.

تمدن بشر در روزگار ذوالقرنين‌

دكتر عبدالعليم، استاديار برجسته جغرافيا در دانشگاه ابن مسعود مى‌گويد:

پژوهشهاى جغرافيايى درباره منطقه سدّ، كاوشى در حوزه زمين‌شناسى و اقتصاد است؛ چرا كه نيازمند شناخت امكانات طبيعى و نيروى انسانى‌اى است كه ذوالقرنين براى عملى ساختن ايجاد سدّ، به آنها نياز داشته و بايد به حدّ وفور وجود مى‌داشته است؛ همين طور كاوشى درباره گستره تمدن بشرى در آن روزگار است.

قرآن مى‌فرمايد: «فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ رَدْماً. آتُونِي زُبَرَ الْحَدِيدِ حَتَّى إِذا ساوى‌ بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ قالَ انْفُخُوا حَتَّى إِذا جَعَلَهُ ناراً قالَ آتُونِي أُفْرِغْ عَلَيْهِ قِطْراً».[1] طبق اين آيه‌

[1] . كهف/ 95- 96:« مرا با نيروى انسانى يارى كنيد تا ميان شما و آنها سدّى استوار قرار دهم. براى من‌قطعات آهن بياوريد. تا آنگاه كه ميان دو كوه برابر شد، گفت: بدميد تا وقتى كه آن قطعات را آتش گردانيد. گفت مس گداخته برايم بياوريد تا روى آن بريزم».