مهم‌تر از اين، بخشى از متونى كه مربوط به تاريخ سلجوقيان مى‌باشد، بر اين مسئله تصريح دارد كه عربسوس همان شهر اصحاب كهف و رقيم است و شايد كشف اين سيزده جسد سرمنشأ اين سخن بوده است. سپس مردم «ابسس» را به «افسس» تغيير شكل داده‌اند.[1]

گفته شده است كه اين شهر همان پطراست كه شهرى باستانى در اردن است و به شرحى كه گذشت، در آن تماشاخانه‌اى بزرگ وجود دارد. و شايد در نقلى كه از ابن عباس شده (كه رقيم سرزمينى پايين‌تر از فلسطين، نزديك ايله است)، مقصود همين شهر باشد.[2]

2. زمان حادثه اصحاب كهف‌

بيشتر بر اين اعتقادند كه ماجراى اصحاب كهف پس از پيدايش مسيحيت و شايد در آغاز گسترش آن روى داده است. در آن زمان، دين مسيح در منطقه ياد شده وارد شد. پيش از آنكه امپراتور كنستانتين به مسيحيت بگرود، بت‌پرستى به شيوه روم شرقى، دين رايج مردم بود. از ساكنان ابسس گروهى از مسيحيان نيكوكار در برابر پرستش بتها مقاومت مى‌كردند. در اين زمان دقيانوس از سال 237 م. حاكميت را به دست گرفته بود و نسبت به مذهب روم تعصّب داشت و با نصارا سخت مخالف بود؛ از اين رو آنان را به شكنجه و عقوبت تهديد كرده بود. بنابراين آن جوانمردان تصميم گرفتند از شهر به سوى كوهى كه در دو فرسخى آن قرار داشت و به آن بنجلوس يا انخيلوس مى‌گفتند، حركت كنند.

روايتهاى تاريخى حاكى از آن است كه فرمانرواى بت‌پرستى كه مسيحيان را تحت فشار گذاشته بود، داقبوس ناميده مى‌شد كه بين سالهاى 249 تا 251 م.

قدرت را در اختيار داشت، اما فرمانرواى مسيحى كه آن جوانان در دوران وى از خواب برخاستند، تئودوس دوم (408 تا 450 م) بود. بنابراين مدت زمان ماندن‌

[1] . دائرة المعارف الاسلامية، 2/ 243.

[2] . الدرّ المنثور، 5/ 362. ايله بندرى اردنى در شمال عقبه، كنار درياى سرخ است كه بر ويرانه‌هاى ايله رومى بنا شده است.