عيوب موجب فسخ در ازدواج‌

براى متاركه زن و شوهر، راه ديگرى جز طلاق نيز وجود دارد كه فسخ ازدواج به دليل عيب مى‌باشد. مشهور است كه ماهيت و تعداد عيوبى كه با وجود آنها ازدواج را مى‌توان فسخ كرد در مرد و زن متفاوت است. بدين گونه كه عيوب مرد، سه مورد است: جنون، اختگى و عنين بودن. اما در زن، هفت مورد است: جنون، جذام (خوره) برص (نوعى پيسى لاعلاج)، لنگى، كورى، قرن (برآمدگى داخل فرج) و افضاء (يكى شدن مجراى بول و غايط).

اشكال عمده در جذام است كه چرا براى زن عيب شمرده مى‌شود و مرد مى‌تواند به استناد آن ازدواج را به هم بزند، اما در مرد چنين نيست و مجوّز فسخ ازدواج را به دست زن نمى‌دهد؛ با آن كه مرد حق طلاق را نيز در اختيار دارد كه زن چنين اختيارى ندارد. همچنين در عيوب ديگرى كه در زندگى مشترك زناشويى قابل تحمّل نيستند راه براى مرد باز است، اما براى زن، نه؛ فرق در چيست؟

قاضى ابن برّاج قائل به تساوى بين زن و شوهر است و عيبهايى مانند جذام را براى هر دو مجوّز فسخ نكاح مى‌داند.[1] دليل او چنان كه علامه حلّى نقل كرده، عموم اين روايت از امام صادق عليه السلام است: «با برص و جذام و جنون و ... عَفَل (زائده مانع در فرج) مى‌توان ازدواج را به هم زد»[2] كه اطلاق سه مورد اول روايت، و نيز علّت كلّى و يكسانى كه از فحواى حكم استفاده مى‌شود، هم زن و هم مرد را شامل مى‌شود. علامه نيز كه كلّى بودن علّت را از روايت برداشت كرده مى‌نويسد: «زيرا وجود اين عيب، به دليل اينكه بيمارى واگير مى‌باشد زيان‌آور است» و افزوده:

سخن ابن براج نيكو بوده و ايرادى بر آن وارد نيست.[3]

علامه در قواعد مى‌گويد: «جاى آن هست كه بگوييم: زن نيز مى‌تواند ازدواج را به دليل جذام مرد فسخ كند، زيرا پرهيز از ضرر واجب است؛ چنان كه فرموده‌اند «از جذامى بگريز؛ چونان كه از شير مى‌گريزى»[4] فرزند علامه، فخر المحققين نيز در شرح خود بر اين كتاب، چيزى بر اين عبارت نيفزوده كه نشان از قبول اين نظريه از

[1] . المهذب، 2/ 231.

[2] . وسائل الشيعه، 21/ 209- 210 و 226.

[3] . مختلف الشيعه، 7/ 196.

[4] . من لايحضره الفقيه، 4/ 258.