ماثور را به چهار گونه (قرآن به قرآن، قرآن به سنت، به قول صحابى و تابعى) تقسيم و به آفات تفسير مذكور (ضعف سند، وضع، اسرائيليات) اشاره مى‌كند.

معرفى چهره‌هاى شاخص ترويج اسرائيليات و ورود اين آفت به تفسير و حديث، نمونه‌ها، و ريشه‌هاى آن و چهارده اثر مهم از تفاسير فريقين و نقد و بررسى آن‌ها از ديگر بخش‌هاى كتاب است.

در بخش تفسير اجتهادى هم به «روش تفسير اجتهادى»، «انواع تفاسير اجتهادى»، «تفاسير جامع معاصر» و گرايش‌هاى آن‌ها مى‌پردازد و تفاسير مهم ادبى، لغوى، عرفانى، مختصر و متشابهات را برمى‌شمارد.

پيرامون كتاب‌

اين كتاب پاسخى به‌ التفسير و المفسرون محمد حسين ذهبى‌ است كه در كتاب خود آثار تفسيرگونه فرقه بابيه را به شيعه اماميه نسبت داده بود. امام‌ على‌ (ع) را از نظر كثرت روايات تفسيرى، بعد از ابن عباس‌ و عبدالله بن مسعود قرار داده بود و از افرادى چون‌ عكرمه بربرى‌، محمد بن كعب بن قرظى‌ و شعبى قتاده لوئى‌ را به عنوان مفسر ياد كرده بود، در حالى كه از امام‌ حسن‌ و حسين‌ و باقر و صادق‌ (ع) يادى نكرده بود و اين همه باعث شد آيت‌الله معرفت وارد ميدان دفاع از شيعه شود و خلأ ناشى از نبودِ كتابى واقع‌گرا در اين عرصه را پُر كند.

عصرى بودن قلم، غناى منابع، توجه ويژه به اسرائيليات، يا نوشته‌هاى مفيد، بى‌مانندى، توجه به بخش‌هاى بنيادين، اظهار نظر درباره مسائل مطروحه از ويژگى‌هاى اين كتاب شمرده است.

ضمناً بسيارى از آراى جديد آيت‌الله معرفت در تفسير و علوم قرآن، در اين كتاب گرد آمده كه از جمله آن‌ها است:

1. تفاوت تفسير و تأويل و توضيح چهارگونه تأويل.

2. مخالفت با وجود حقيقت قرآنى كه مصداق تأويل قرآن در آيه‌ يَوْمَ يَأْتِى تَأْوِيلُهُ‌ باشد.[1]

[1] . اعراف، آيه 53.