خاصى كه كمتر در كسى ديده مى‌شد. هرگاه كه تلفنى با ايشان تماس مى‌گرفتم و تقاضاى حضور مى‌كردم، بدون تأخير در سر وقت حاضر مى‌شدند. مقالات را با حوصله مطالعه مى‌كردند، نظرات اصلاحى مى‌دادند، در جمع به بحث مى‌پرداختند، حتى گاهى با وجود برخى بيمارى‌هايى كه به عمل جراحى سنگين نياز داشت، از پذيرفتن دعوت سر باز نمى‌زدند؛ گاهى هم به دفتر مجله و يا منزل زنگ مى‌زدند و با تواضع خاصى مى‌گفتند: از ما خبر نمى‌گيرى؟

اين همدلى و همراهى تا روز آخر حيات ايشان ادامه داشت. حضور متناوب اين‌جانب در حلقه مخاطبان بحث‌هاى قرآنى ايشان و افاضات معظم له در همايش‌هاى دين‌پژوهان كه به دعوت حقير انجام مى‌شد، چندان استمرار يافت كه روز پيش از رحلت خويش، عبارات پايانى كارنامه علمى خود را به درخواست اين كمترين در جمع محققان علوم دينى افاده فرمودند.

اينك در سالگرد فقدان آن عزيز، حسب‌الامر برخى از دوستان شفيق، خوشه‌هايى از خرمن فيض فضل استاد، تقديم محضر نويسندگان راه دانش و پژوهش مى‌شود.

تفكر و تأمل‌

آيت‌الله معرفت همواره مى‌كوشيد تا طلاب علوم دينى را به انديشه وادارد، لذا با بهره‌گيرى از قرآن و سنت، اذهان آنان را به تأمل و تدبر وامى‌داشت. در آذرماه 1378 كه جشنواره تجليل از پژوهشگران حوزه دين را برگزار كرديم، به عنوان سخنران افتتاحيه سخن خويش را اينگونه آغاز كردند:

قرآن كريم خطاب به پيغمبر مى‌فرمايد: وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ‌ اين آيه كه از اهميت فوق‌العاده‌اى برخوردار است، ديدگاه اسلام را درباره تفكر و تدبر روشن مى‌كند.

در اين آيه سه مطلب بيان شده است:

مطلب اول‌ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ= قرآن را بر تو فرستاديم.

مقطع دوم: لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ‌= براى اين كه قرآن را براى مردم تبيين كنى. اين بخش از آيه مى‌خواهد به ما بفهماند كه پيامبر دو وظيفه دارد: يكى ابلاغ و ديگرى بيان، همان طور كه پيام الهى را به مردم‌