نگاهى به آراى فقيهان‌

شيخ ابو جعفر طوسى در باب جواز آوازخوانى زن مى‌گويد: «زنان آوازخوان وقتى اجازه تغنّى دارند كه مردى به مجلسشان وارد نيايد و زبان به باطل نگشايند و از سرگرمى‌هايى مانند تركه چوب و نى و غيره پرهيز كنند. زن آوازخوان كه عروس را به حجله مى‌فرستد مى‌تواند شعر بخواند و از گفتار باطل دورى جويد؛ در صورتى كه اين امور را رعايت نكند چه در عروسى و چه در غير آن حق خواندن ندارد»[1].

مرحوم «فيض» در دنبال اين سخن گويد: «از سخنان بالا نتيجه مى‌گيريم كه تحريم آواز به جهت كارهاى حرامى است كه ممكن است در آن صورت بگيرد و چنانچه اين‌گونه افعال در آن نباشد، اشكالى پيدا نمى‌كند در غير اين صورت جواز آوازخوانى به جشن‌هاى عروسى هم اختصاص نمى‌يابد؛ به‌ويژه كه در غير اين مورد هم رخصت داده شده است؛ اما مى‌توان گفت كه برخى رفتارها شايسته مقامات عاليه و صاحبان شأن نيست؛ هر چند كه مباح باشد».

مرحوم فيض مى‌افزايد: «پس در اين باره معيار، همان حديث وارد است كه هركس به گوينده‌اى گوش فرا دهد، او را پرستيده است». او مى‌گويد: «بر اين اساس، شنيدن آوازى كه در آن يادى از بهشت و دوزخ يا قيامت است يا وصف نعمت‌هاى بى‌شمار خداوند متعال و عبادات است و در آن به خيرخواهى و پارسايى در دنياى زودگذر و غيره دعوت مى‌شود، همان گونه كه در حديث «فذكّرتك الجنّة»- آمده اشكالى ندارد». او ادامه مى‌دهد «... از اين جهت شايان توجّه است كه در آن، ياد خداوند است و شايد با اين يادآورى، دلشان به ياد خدا نرم گردد. كوتاه سخن اين كه بر اهل منطق- پس از شنيدن اين اخبار- پوشيده نيست كه ميان آواز حق و باطل فاصله هست و ديگر اين كه اغلب آوازهايى كه متصوّفه در مجالس خود مى‌خوانند از نوع باطل مى‌باشد»[2].

او در كتاب بزرگ فقهى خود موسوم به «مفاتيح الشرائع» مى‌گويد: «از مجموع‌

[1] استبصار؛ ج 3، ص 62، شماره 7- 207.

[2] وافى؛ ج 3، م 10، ص 35.