9- و نيمى از حروف «قلقله»[1] را كه عبارتند از: «ق، ط» نيز شامل مى‌شوند.

«زمخشرى» سخنان خود را چنين ادامه مى‌دهد: «سپس اگر استقرا و تتبّع كاملى درباره كلمه‌ها و تركيبها گردد، خواهى ديد كه حروف مقطّعه‌اى كه خداوند در آغاز سوره‌ها ذكر فرموده است، حضور و نقششان بيشتر از بقيه حروف در زبان عربى است. به عنوان مثال: چون الف و لام در زبان عربى و بر سر كلمات عربى متداول بوده، لذا در غالب فواتح سور آمده است. پس منزّه است خدايى كه در همه اشياء، دقايق حكمت را به وديعه نهاد.

سپس چنين مى‌گويد: «و تو مى‌دانى كه هميشه اكثريّت و غالب و افراد بزرگ و مهمّ به‌منزله كل محسوب مى‌شده‌اند و همين معنى با لطائف تنزيل و قرآن كريم و اختصارات آن موافق است. بنابراين، مثل اين است كه خداى عزّ و جلّ براى عرب، آن الفاظ و حروفى كه تركيب كلام و جمله‌ها و عباراتش از آن تشكيل يافته، بر شمرد، تا آنها را مجاب و ملزم ساخته و حجت را بر ايشان تمام كند».

بعد زمخشرى در مورد اختلاف تعداد حروف مقطّعه مى‌گويد:

«تعداد حروف مقطعه با هم اختلاف دارند؛ مثلا «ص، ق، ن» به صورت تك حرفى و «طه، طس، يس، حم» به صورت دو حرفى و «الم، الر، طسم» به صورت سه حرفى و «المص، المر» به صورت مجموعه چهار حرفى و «كهيعص، حمعسق» به صورت پنج حرفى آمده است. و همه اين موارد، جهت آزمايش و امتحان عرب در اسلوبها و روشهاى كلامى و صيغه‌ها و قالبهاى كلمات آنان است»[2].

[1] قلقله؛ يعنى اضطراب و جنبش پنج حرف ساكن« ق، ط، ب، ج، د» در مخرج است، مادامى‌كه به حد فتحه، كسره و ضمه نرسد.

[2] الكشاف، ج 1، صفحات 29- 31.