تقارن عصمت و بينش‌

ماهيت عصمت همان بينش گسترده درونى است كه با آن حقايق اشياء را مى‌توان لمس كرد.

مولا امير مؤمنان عليه السّلام مى‌گويند: «قرنت الحكمة بالعصمة»[1]؛ يعنى بينش گسترده درونى همواره ملازم عصمت است.

امام صادق عليه السّلام مى‌گويند: «المعصوم هو الممتنع باللّه و قد قال تعالى: وَ مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ‌[2]»[3]؛ «معصوم كسى است كه از دست يازيدن به هرگونه ناروايى خوددار است و به تحقيق خداوند فرمود: و هركس به خدا تسمك جويد، قطعا به راه راست هدايت شده است».

علامه مجلسى در تبيين «الممتنع باللّه» مى‌گويد: «الممتنع باللّه أي: بتوفيق اللّه»[4]؛ يعنى توفيق الهى موجب مى‌گردد كه آنان دست به گناه آلوده نكنند.

بنابراين خداوند آن‌ها را بر ترك گناه مجبور نمى‌كند، بلكه عنايت ويژه‌اش را شامل آنان مى‌كند و زمينه رشدشان را فراهم مى‌سازد.

اكتسابى بودن عصمت‌

برخى گمان مى‌كنند كه عصمت صرفا موهبتى از جانب پروردگار است و شخص معصوم در تحصيل آن هيچ نقشى ندارد. اين نظريه دو نتيجه فاسد دارد:

1. عصمت براى معصوم فضيلت محسوب نمى‌شود؛ زيرا خداوند به هركس اين موهبت را عنايت كند، آن شخص خودبه‌خود به طرف گناه نمى‌رود.

2. قائل به جبر شده‌ايم؛ زيرا عصمت معصوم از اختيار او خارج است و مجبور به ترك گناه است.

ما معتقديم كه عصمت يك فضيلت اكتسابى است و پس از پيمودن مراحل‌

[1] . نقل از غرر الحكم،( پيام قرآن، ج 7، ص 183).

[2] . آل عمران، 101.

[3] . بحار، ج 25، ص 194.

[4] . همان.