النَّاسِ عَلى‌ مُكْثٍ وَ نَزَّلْناهُ تَنْزِيلًا؛[1] قرآنى كه آياتش را از هم جدا كرديم تا آن‌را با درنگ بر مردم بخوانى و آن‌را به‌تدريج نازل كرديم».

آن‌گونه كه از قرآن استنباط مى‌شود، حكمت تدريجى بودن نزول قرآن، آن است كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و مسلمانان احساس كنند همواره مورد عنايت خاص پروردگار هستند و پيوسته رابطه آنان با حق تعالى استوار است. چنانكه آيات وحى در موقعيت‌هاى بسيارى موجب دلگرمى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله بوده‌است.

آغاز نزول‌

طبق نص صريح قرآن، آغاز نزول قرآن در ماه مبارك رمضان و در شب قدر بوده است:

«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ ...؛[2] ماه رمضان [همان ماه‌] است كه در آن، قرآن فرو فرستاده شده است ...»؛

«إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ؛[3] ما [قرآن را] در شب قدر نازل كرديم.».

شب قدر در نزد اماميّه، ميان دو شب 21 و 23 ماه مبارك رمضان مرددّ است؛ شيخ كلينى از حسّان‌بن‌مهران روايت كرده‌است كه مى‌گويد: از امام‌صادق عليه السلام پرسيدم: شب قدر كدام است؟ فرمود: «آن‌را در يكى از دو شب 21 و 23 جست‌وجو كن». زراره از امام‌صادق عليه السلام روايت كرده كه فرمود: «شب 19 شب تقدير است، شب 21 شب تعيين و شب 23 شب ختم و امضاى امر است»[4].

شيخ صدوق مى‌گويد: «مشايخ ما اتفاق نظر دارند كه ليلة القدر، شب 23 ماه‌

[1] . اسراء، 106.

[2] . بقره، 185.

[3] . قدر، 1.

[4] . الف) وسايل الشيعة؛ ج 7، ابواب احكام شهر رمضان، باب 32، حديث 1 و 2.

ب) التهذيب؛ ج 4، ص 330، شماره 1032.