مفهوم آيه را به‌خوبى روشن نمى‌سازد.

امروزه با پى بردن به پديده فشار هوا و تناسب آن با فشار خون بدن انسان در سطح زمين- كه موجب تعادل فشار بيرونى و درونى است- و همچنين كاهش فشار جو با افزايش ارتفاع، وجه تشبيه درآيه فوق، بهتر روشن شده و تاحدودى از ابهامات تفاسير پيشين كاسته شده است.

اشتباه مفسران پيشين در اين بوده كه از تعبير «يَصَّعَّدُ فِي السَّماءِ»- با تشديد صاد و عين و به‌كار بردن «فى»- كوشش براى صُعُود به آسمان را فهميده‌اند؛ در صورتى‌كه اگر اين معنا مقصود بود، بايستى واژه «إلى» را به‌جاى «فى» به‌كار مى‌برد. ديگر آنكه «يصّعّد»- از نظر لغت- مفهوم «صُعُود» و بالا رفتن نمى‌دهد، بلكه كاربرد اين لفظ- از باب تَفَعُّل: «تصعُّد»- براى افاده معناى «به‌دشوارى افتادن» است به‌گونه‌اى كه از شدت احساس سختى، نَفَس در سينه تنگ شود.

در لغت «تَصَعَّدَ نَفَسُه» به‌معناى «به دشوارى نفس كشيدن، تنگى سينه و احساس درد و رنج» است. واژه‌هاى «صَعُود» و «صَعَد» بر دامنه‌هاى صعب العبور اطلاق مى‌شود و براى هر امر دشوار بسيار سختى به‌كار مى‌رود.

در سوره جن آمده: «... وَ مَنْ يُعْرِضْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِ يَسْلُكْهُ عَذاباً صَعَداً؛[1] ... و هركه از ياد پروردگار خود روى گرداند، او را در عقوبتِ دشوارى در مى‌آورد». در سوره مدّثّر نيز آمده: «سَأُرْهِقُهُ صَعُوداً؛[2] او را به سخت‌ترين عقوبتى دچار مى‌سازم».

ازاين‌رو معناى‌ «كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِي السَّماءِ» چنين مى‌شود: «او مانند كسى است كه در لايه‌هاى مرتفع جوّ، دچار تنگى نفس و سختى و دشوارى فراوان شده‌است».

در واقع كسى كه خدا را از ياد برده- در زندگى- مانند كسى است كه در لايه‌هاى بالايى جوّ قرار دارد و دستخوش درد و رنج و سختى تنفّس است؛ لذا از اين تعبير به‌خوبى به‌دست مى‌آيد كه اگر كسى در لايه‌هاى فوقانى جوّ، فاقد وسيله‌

[1] . جن، 17.

[2] . مدّثّر، 17.