درس سيزدهم: نسخ در قرآن‌

هر حركت اصلاحى و روبه‌جلو وجود مراحل پى‌درپى، تغيير شرايط، لزوم بازنگرى در برنامه‌ها و نسخ برخى آيين‌ها را ضرورى مى‌سازد. اين بازنگرى و نسخ، در شرايع آسمانى- كه ارائه كننده برنامه جامع زندگى بشر هستند- نيز وجود دارد. (البته اين بازنگرى و دگرگونى تا هنگامى است كه حركت به رشد نهايى و كمال مطلوب نرسيده باشد؛ لذا نسخ در يك شريعت تا موقعى است كه پيامبر مشغول انجام رسالت خويش باشد ولى با اتمام رسالت و فوت پيامبر- كه بيانگر اكمال شريعت است- ديگر جايى براى نسخ در شريعت باقى نمى‌ماند).

نسخ پياپى در يك شريعتِ نوبنياد، همانند نسخه‌هاى پزشكى است كه با شرايط و احوال بيمار تغيير پيدا مى‌كند. نسخه ديروز در جاى خود مفيد و نسخه امروز نيز در جاى خود مفيد است. لذا خداوند مى‌فرمايد: «ما نَنْسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنْسِها نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْها أَوْ مِثْلِها ...»[1]؛ بنابراين هر نسخى كه صورت مى‌گيرد، در جاى خود درست‌بوده ونسبت به شرايط، رعايت اصلح شده است.

[1] . بقره، 106.