آن جنگيد[1]. او امر به معروف و نهى از منكر انجام داد و در راه خدا جهاد كرد تا شهيد شد، و با حالتى پاكيزه و پاك و سعادتمند و شهيد و مطهّر خدا را ملاقات كرد، و با آنان كه خدا و رسولش به او دستور جنگيدن با آنها را داده بودند يعنى ناكثين و قاسطين و مارقين جنگيده بود.

خلط نفاق با تقيه در نظر حسن بصرى‌

ابان مى‌گويد: حسن بصرى اين سخن را در اوائل عمرش در اوّل حكومت حجاج در حالى كه در خانه ابو خليفه متوارى بود مى‌گفت، و او در آن روز از شيعه به حساب مى‌آمد.

وقتى بزرگ شد و مشهور گشت و از او شنيدم كه در باره امير المؤمنين عليه السّلام سخنان ناروا مى‌گويد، با او خلوت كردم و آنچه (در اوائل عمرش) از او شنيده بودم برايش يادآور شدم. در جواب گفت: اين مطالب را نسبت به من كتمان كن. من اين سخنان را مى‌گويم تا خونم را حفظ كنم، و اگر چنين نكنم چوب بر سرم بلند مى‌كنند.

روايت از غير سليم:

1. بحار: ج 40 ص 81.

2. اللوامع النورانيّة: ص 373.

3. اللوامع النورانيّة: ص 376.

4. مناقب ابن شهرآشوب: ج 1 ص 264.

[1] عبارت در« ب» و« د» چنين است: سپس فضيلت ديگرى بر مردم اتخاذ كرد. نخواست به ظلم كمك كرده باشد و لذا دست نگه داشت و خانه‌نشينى اختيار كرد تا آنكه يارانى پيدا كرد و بر تأويل قرآن جنگيد همان طور كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله بر تنزيل قرآن جنگيد.