بنا بر اين مى‌توان اذعان داشت كه سليم قسمت اعظم كتابش را از سال دوازدهم هجرى تا سال 40 نوشته كه از چهارده سالگى تا چهل و دو سالگى او مى‌شود و يك چهارم بقيه را در طول 34 سال اخير عمرش نوشته است.

روحيات و اخلاقيات سليم‌

در يك جمع بندى از زندگانى سليم مى‌توان روحيات و اخلاقيات او را چنين تحليل كرد:

بسيار كم‌اند افرادى كه بتوانند مرد ميدان شمشير باشند و در همان حال در ميدانهاى علم و قلم گام نهند، چرا كه هر يك از دو جهت اقتضاى روحى خاصى دارد و جمع بين هر دو را مشكل مى‌نمايد.

سليم بن قيس از كسانى است كه اين دو جنبه در او جمع شده است. او با قدم در ميدانهاى هولناك جنگهاى جمل و صفين و نهروان، وظيفه خطير خود را در جنبه‌هاى عقيدتى و عملى به انجام رساند. در حالى كه قبل از آن و همزمان با جنگها و بعد از آن دست از فراگيرى معارف و تاريخ و نيز تأليف و تدوين آنها برنداشت و در نتيجه اين يادگار گرانقدر را براى ما باقى گذاشت.

از سوى ديگر، او صاحب همتى بلند و تلاشى بى‌وقفه بود و كتاب حاضر نتيجه سعى و كوشش بى‌امان او در طول 60 سال است.

از همه اينها گذشته دو روحيّه بسيار مهم در سليم بوده كه در سايه آن توانسته است چنين كتابى تأليف نمايد و آن را حفظ كند و به نسلهاى بعد از خود برساند.

اوّل: كتمان و اجتناب از شهرت‌

با توجّه به اينكه سليم فقط در پنج سال حكومت امير المؤمنين عليه السّلام آزاد بوده و قبل و بعد از آن در شرايط اختناق بسيار شديدى بسر مى‌برده، پيداست كه جز با حالت كتمان نمى‌توان چنين كتابى را تأليف كرد. در حكومت عمر و عثمان كه تدوين حديث به هر صورتى ممنوع بود، سليم نه تنها كتابى تدوين كرد بلكه مطالب آن هم بر ضد حكومت وقت بود، كه اگر از كار او مطلع مى‌شدند هم خود او و هم كتابش را نابود مى‌كردند!