واحد اجتماعى؛ چه اين واحد، واحد قبيله
باشد، چه واحد ملت باشد، چه واحد جامعه انسانى باشد. اين نوع ولاء و ولاء، مخصوصا
در موقعى كه قرآن كريم براى هدايت، اعراب، در درجه اول و مردم جهان در درجه بعد
آمد، نقش مهمى ايفا كرد. اينكه مىگويم اعراب در درجه اول، يعنى منطقه نزول قرآن
منطقه عربستان بود؛ پس در درجه اول آنها از اين هدايت بهرهمند مىشدند. بعد آنها
بايست حامل اين رسالت و هدايت براى ديگران مىشدند.
ولايت در ميان اعراب پيش از اسلام
موقعى كه قرآن در سرزمين عربستان آمد، مسأله ولايت اجتماعى نقش بزرگى
در زندگى آن مردم ايفا مىكرد. افراد يك قبيله، از زن و مرد و كوچك و بزرگ، از
ولاء و ولاء قبيلهاى برخوردار بودند. يعنى اگر يكى از افراد اين قبيله از طرف
هركس، هر مقام و هر قدرتى، مورد تجاوز قرار مىگرفت، تمام افراد اين قبيله خودشان
را در برابر اين تجاوز مسؤول مىشناختند. احساس مسؤوليت اجتماعى در چهارچوب قبيله
و ولاء قبيلهاى در ميان اعراب بسيار شديد بود. اگر شما مىشنويد كه در ميان عربها
جنگهاى ده ساله و بيست ساله و سى ساله پيش مىآمد، اين مطلب در عين آنكه خيلى زشت
است اما نشانه مطلبى بسيار مهم است، و آن به هم پيوستگى و مسؤوليت متقابل و تضامن
اجتماعى است كه در يك قبيله وجود داشت. يك قبيله به محض اينكه كوچكترين فردش از
طرف يك يا