به طور كلّى و با تأمّل در احكام اسلامى، آشكار مى‌گردد كه نه احكام اسلامى به تكاليف عبادى و وظايف اخلاقى اختصاص دارد، و نه بدون داشتن دولتى ملتزم به شريعت، اجرا و تحقّق اين قوانين امكان‌پذير است.

3- 4- 2. منشأ حاكميّت‌

منشأ حاكميّت يا خاستگاه دولت، از مباحثى است كه در غبار ابهام پوشيده مانده و دشوار است كه به زمان پيدايش دولت در تاريخ بشر اشاره كرد.[1] بر اين اساس، نظريّه‌هاى گوناگونى پرورده شده تا خاستگاه دولت را توضيح دهد.

1. نظريّه خاستگاه الهى‌

اين نظريّه، شايد كهن‌ترين ديدگاه در اين امور باشد كه معتقد است «دولت، آفريده خداست ...».[2] اين نظريّه در امپراتورى‌هاى باستانى شرقى رايج بود و در آن‌ها فرمانروايان به صورت زادگان خدايان معرّفى مى‌شدند. نويسندگان مسيحى پيش از رنسانس، دولت را ناشى از اراده و مشيت خداوند مى‌دانستند.

انديشمندان اسلامى و از جمله ابن سينا هم‌[3] معتقد به منشأ الهى براى دولت‌اند و اعتقاد دارند كه قانون‌گذار واقعى خداوند است و قانون‌گذار بايد از طرف خداوند مأذون باشد و نمى‌توان وضع و اجراى قانون را به خواست انسان‌ها واگذار كرد.

[1] - كارلتون كلايمر رودى و ديگران، آشنايى با علم سياست، ترجمه بهرام ملكوتى، ص 28.

[2] - همان، ص 29.

[3] - ابو على سينا، الشفا، الهيّات، مقاله دهم، فصل دوّم، ص 441- 443.