[ج)] بنابراين، بايد حتما كس يا كسانى در ميان اصحاب پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله وجود داشته باشند كه اسلام را به تمام و كمال از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله فراگرفته و شاگردان مجهز پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله باشند كه بعد از رفتن او، از نظر توضيح و بيان اسلام نظير وى باشند، با اين تفاوت كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله از راه وحى الهى [سخن‌] مى‌گفت و اين‌ها از راه يادگرفتن از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله مى‌گويند.

[د)] چنين شخصى را پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله براى مردم تعيين كرده است.

علماى شيعه اين مطلب را با تعبير لطف بيان كرده‌اند؛ يعنى لطف الهى و مقصود اين است كه اين مسأله براى هدايت بشر مفيد است؛ چون راه بشر به سوى او بسته است، لطف الهى ايجاب مى‌كند كه از آن سو عنايتى بشود، همان‌طور كه در مورد نبوت مى‌گويند لطف.[1] در اين‌جا به ذكر تفصيلى برهان لطف مى‌پردازيم.

مقدّمه اوّل: ضرورت حكمرانى در جامعه و وجود حاكم.

به بيان سيّد مرتضى و عبد الرّزّاق لاهيجى دو محقّق و متكلّم بزرگ توجه كنيد؛ سيّد مرتضى مى‌گويد:

روشن است كه هرگاه مردم براى مراجعه و تدبير امورشان رئيس و حاكمى نداشته باشند، احوالشان پريشان شده و زندگى‌شان تيره مى‌گردد. و اعمال ناپسند و ظلم و تجاوز در بينشان رايج مى‌گردد؛ درحالى‌كه اگر براى رتق و فتق امورشان رئيسى داشته باشند، به صلاح و مصلحت نزديك‌تر شده و از فساد و تباهى دور مى‌گردند و

[1] - امامت و رهبرى، ص 92 و 93.