طهورا- برمى‌گردد!

معراجى لازم است، يك عروجى لازم است، براى اين كه انسان بتواند آن طهارت را بازيافت كند و مطهر بشود و وارد فضاى ذهن و دل و فكر مخاطب بشود، تا بتواند او را تطهير بكند؛ والّا آب آلوده، مطهِّر هم نيست.

بنابراين، پناه بردن به ذكرالله و توجه به خدا و عرض نياز و هدايت خواستن و تضرع كردن، اين را تأمين و تضمين مى‌كند. از اين جهت، انسان هيچ مشكلى ندارد، و هميشه اين ذخيره فيّاض لطف و رحمت الهى، دم دست انسان است.

اين دو خصوصيت.

و البته‌ خصوصيت سوم هم اخلاق و به اصطلاح آن عقل معاشرت است‌، كه‌ «وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ».[1] بايستى با مهربانى برخورد كرد؛ منتها مهربانى بدون ضعف- لين فى قوة، در بعضى‌از تعبيرات هست- و نرمش قدرتمندانه. نه اين كه انسان آن‌قدر ليّن باشد كه هر چه گفتند- حرف غلط و نادرست و ناجور و اين‌ها را- قبول كند و بپذيرد، براى اين كه مى‌خواهد روى خوش نشان بدهد و طرف خوشش بيايد!

نه، اين كه «لين» نيست؛ اين، ضعف است. يعنى آن بُرندگى را با نرمش همراه بكند؛ مثل تأثيرى كه قطرات آب بر روى سنگ مى‌گذارد كه با همان لين طبيعى خودش، آن‌قدر روى اين سنگ مى‌چكد، كه اين سنگ را تحت تأثير قرار مى‌دهد و گود مى‌كند- لين به اين معنا- با آن‌ها با نرمش، با محبت و با مدارا عمل شود.

اين دانشجوها مثل فرزندان شما هستند؛ بايد برخورد با اين جماعت دانشجو، مثل برخورد با فرزند باشد. انسان گاهى از فرزند خودش خطايى هم مى‌بيند، حتى گاهى ممكن است عصبانى بشود؛ اما اين عصبانيت، او را به يك برخورد خشن وادار نمى‌كند. بايد اين‌گونه باشد- مثل فرزندان خودتان- البته انسان براى فرزندان، مراتبى دارد؛ از يك فرزند خيلى راضى است، از يك فرزند

[1] - سوره آل عمران: آيه 159