7 و 8. قيس و محمّد

از جمله فرماندهان اعزامى سپاه ابن زياد دو برادر به نام‌هاى قيس و محمّد هستند. اينان فرزند اشعث بن قيس و اشعث نيز پدر جعده است؛ زنى كه با تحريك معاويه و به طمع رسيدن به پول و همسرى يزيد، امام مجتبى عليه السلام را مسموم كرد.

بنا بر تحقيقى كه انجام شده است، پدر اين دو نفر؛ يعنى اشعث در شهادت امير مؤمنان على عليه السلام دست داشته است‌[1]. قيس و محمّد مثل پدرشان از خوارج بوده‌اند.

محمّد بن اشعث هزار سرباز را فرماندهى مى‌كرد. همو بود كه با حضرت مسلم عليه السلام جنگيد و سرانجام آن جناب را دست‌گير كرد و به شهادت رساند.

محمّد بن اشعث در زمره دعوت كنندگان حضرت سيّدالشهداء عليه السلام نبوده است؛ ولى برادرش قيس، دعوت نامه را امضا نموده است. امام حسين عليه السلام در روز عاشورا سپاه دشمن را خطاب كرد و شبث بن ربعى، حجّار بن ابجر، قيس بن اشعث و يزيد بن حارث را صدا زد و فرمود: مگر شما نبوديد كه نامه نوشتيد؟

قيس بن اشعث در پاسخ گفت: بيا و با يزيد بيعت كن!

حضرت در پاسخ فرمودند: تو برادر همان كسى هستى كه مسلم بن عقيل را در كوفه به شهادت رساند و حال مى‌خواهى در قتل من نيز شريك باشى؟

لا واللَّه، لا أعطيهم بيدي إعطاء الذليل ولا اقرّ لهم إقرار العبيد؛[2]

نه، سوگند به خدا! دستم را همانند افراد ذليل (به جهت بيعت) عطا نمى‌كنم و مانند بندگانِ كوچك اقرار نمى‌نمايم.

[1] - الإرشاد: 1/ 19

[2] - الإرشاد: 2/ 98؛ البداية والنهايه: 8/ 194؛ تاريخ الطبري: 4/ 323؛ الكامل في التاريخ: 4/ 63