اول پيشه كردن صبر و تقوى و بهره‌گيرى از منطق و انصاف و اجتناب از سوق دادن مسير بحث به سمتى كه كافران احساس كنند مسلمانان مى‌خواهند فضيلت خود را به اثبات برسانند و ايشان را به زير پرچم خود بكشانند. دوم رعايت كرامات انسانى و اخلاق نيكو و سوم توجه به سطح فهم و ميزان استعدادهاى طرف مباحثه و بهره‌گيرى از فنون بيان در راه اكتشاف حقيقت. حتى اگر با همه اين شرايط طرف مباحثه به اسلام ايمان نياورد بازهم بلافاصله جهاد ابتدايى شروع نمى‌شود بلكه مرحله بعد از دعوت و عدم نتيجه‌گيرى مناسب، استفاده از ابراز مقاومت منفى است مثلًا مسلمين در رفتار اجتماعى خود ايشان را منزوى نمايند و اگر چند شيوه‌اى هم نتيجه نداد آنگاه جنگ ابتدايى مشروعيت مى‌يابد (همان، صص 337- 335). بنابراين جهاد ابتدايى نمى‌تواند نافى اصل آزادى در نيل به حقيقت تلقى گردد.

سؤال دوم به يكى از نكاتى كه آيزيا برلين در مقاله چهارم خود درباره جان استوارت ميل اشاره مى‌كند شباهت دارد. وى اين ابهام و سؤال را مطرح مى‌كند كه آيا اگر يك نظم مفروض بتواند خوشبختى افراد را به قدر كفايت تأمين كند در چنين صورتى با توجه به محدوديتهاى چاره ناپذيرى كه طبيعت بر انسان تحميل مى‌كند آيا بهتر نخواهد بود كه به آن‌چه در دست داريم قناعت ورزيم و ديگر درباره تحول و تغيير وضع كه به حكم تجربه نتيجه‌اى جز خسران و كاهش سعادتمندى همگانى نخواهد داشت نينديشيم؟

آيزيا برلين با پذيرش نفس تجديد نظرطلبى در آن‌چه به نام حقيقت در زمان و مكان خاصى كشف شده، گامى فراتر نهاده و سؤال فوق را مطرح كرد ه است. اين سؤال نه معطوف به پذيرش يا عدم پذيرش امكان تجديد نظرطلبى در كشف حقيقت بلكه ناظر به سودمندى چنين اقدامى با توجه به محدوديتهاى موجود مى‌باشد. آيزيا برلين حتى در اين سطح هم تجديد نظر را امكان‌پذير و لازم دانسته و از طرف استوارت ميل پاسخ مى‌دهد: «تا در مقام آزمايش برنيائيم نمى‌دانيم كه حقيقت يا سعادت بزرگ‌تر چيست و در كجاست و چون دستيابى به قطعيت غيرممكن است همه راه‌حلها را بايد موقت و قابل تغيير دانست». (برلين، پيشين، ص 316)

در دين اسلام بحث تجديد نظرطلبى در كشف حقيقت با مسئله ارتداد پيوند