نام کتاب : مردم سالارى دينى ماهيت، ابعاد و مسائل مردم سالارى دينى نویسنده : جمعى از نويسندگان جلد : 1 صفحه : 192
برخى از انواعدموكراسى فقط تشابهظاهرى با
انواع ديگر دارند. باتوجه به مباحثى كه در بخشسوم ارائه خواهد شد، در اينجا
دوگونه ديگر از دموكراسى؛ يعنى دموكراسى صورى(Facade
democracy) يا
دموكراسى نمايشى و شبه دموكراسى(Quasi democracy) ، نيز اشاره مىكنيم:
«منظور از دموكراسى صورى يا نمايشى، نوعى نظام اليگارشى است كه واجد برخىنهادهاى
دموكراتيك صورى ونمايشى باشد.
در دموكراسيهاى صورى بهطور كلى اليگارشىهاى سنتى در پس تشكيلات و
اشكال ظاهرى دموكراسى حكومت و به عنوان پوشش و پردهاى بر اقتدار اليگارشىها عمل
كنند، دموكراسى صورى تداوم مىيابد. اما وقتى اشكال و تشكيلات مذكور خصلت ماهوى
بيشترى پيدا كنند، حركتى به سوى شبه دموكراسى تداوم مىيابد. سازوكار گذار از
دموكراسى صورى به شبه دموكراسى را معمولًا بايد در نزاعهاى درونى اليگارشى حاكم و
امكان تقويت اشكال و تشكيلات دموكراتيك توسط برخى از جناحها بر ضد برخى ديگر جستجو
كرد». (همان، صص 57- 51)
برخى از عوامل كلان در گذار از دموكراسى صورى به شبهدموكراسى
(دموكراسى محدود به چارچوبنظام) عبارتنداز: گسترش طبقات متوسطى كه سنخيت ايدئولوژيك
با اليگارشى حاكم ندارند، گسترش آموزش كه خود در تقويت طبقات متوسط مؤثر است،
گسترش ويژگيهاى فرهنگ شهرى مدرن كه با خصال ايدئولوژيك نظام تعارضات آشكار پيدا
مىكند، پيدايش شكافهايى در درون اليگارشى، فرايندهاى رو به گسترش جهانى شدن،
پيدايش تعابير دموكراتيك و كثرتگرايانه از دين و بالاخره ظهور بحرانهاى مشروعيت،
مشاركت، سلطه و كارآيى. (همان)
گزاره چهارم: حكومتهاى دموكراتيك قابل طبقهبندى هستند.
برخى امور بين عدم و وجود مرددند. براى مثال، مادر يا پدر داشتن امرى
نيست كه داراى رتبه باشد.
بر عكس، نورانى بودن يا تقوا داشتن امرى طبيعى يا داراى رتبه تلقى
مىشود. اشيا به درجهاى نورانى و انسانها به درجاتى متّقى يا مؤمن هستند. هر
جامعهاى به درجهاى دموكراتيك است. بنابراين هيچ جامعهاى به شكل كامل دموكراتيك
نمىباشد. پس به جاى دموكرات بودن يا نبودن جامعه يا نظريهاى خاص، بهتر است از
درجات دموكراتيك بودن آن سخن گوييم. به اعتقاد شبسترى، «در هر جامعه يا دموكراسى
نام کتاب : مردم سالارى دينى ماهيت، ابعاد و مسائل مردم سالارى دينى نویسنده : جمعى از نويسندگان جلد : 1 صفحه : 192