نظريه را كه با هم قابل جمع مى‌باشند، مى‌پذيرد و نظريه سومى را تحت عنوان نظريه «جمع» ارائه مى‌كند.

بررسى ادبيات و پيشينه موضوع‌

از آنجايى كه بحث «مردمسالارى دينى» بحثى تركيبى و بين رشته‌اى است كه موضوعات و مباحث متنوعى در حوزه‌هاى مطالعاتى مختلف فلسفى، كلامى، فقهى، حقوقى و سياسى را در برمى‌گيرد، شامل موضوعاتى مانند: حكومت دينى، مشروعيت نظام سياسى، نصب، انتخاب و چگونگى تعيين حاكم اسلامى، دموكراسى، ولايت فقيه، ماهيت و قلمرو دين، احكام سلطانى، فقه سياسى، جمهوريت، سكولاريسم، عقلانيت، آزادى و ... مى‌شود كه مستقيم يا غيرمستقيم به اين بحث مربوط مى‌شوند و موضوع تحقيق، تأليف و نظريه‌پردازى در آثار بسيارى از صاحب‌نظران قرار گرفته‌اند. به‌طور كلى اين آثار را از دو جهت مى‌توان دسته‌بندى كرد:

الف) توجه به ابعاد و متغيرهاى دخيل در بحث مردمسالارى دينى؛

ب) رويكردهاى مختلف علمى و مطالعاتى.

الف) توجه به ابعاد و متغيرهاى دخيل:

آثار موجود را مى‌توان با توجه به سه متغير در بحث مردمسالارى دينى به چهار شكل دسته‌بندى كرد:

1. آثارى كه دموكراسى، معانى، مبانى، مراتب و مدل‌هاى آن و رابطه آن را با دين مورد بحث قرار داده‌اند، مانند:

دموكراسى، كارل كوهن/ دموكراسى قدسى، على‌اكبر رشاد/ درس‌هاى دموكراسى براى همه، حسين بشيريه/ گذار به دموكراسى، حسين بشيريه/ دموكراسى، آنتونى آربلاستر/