هدف اين تحقيق ارائه يك مقايسه ميان ديدگاه‌هاى دو نفر از انديشمندان جامعه ما درباره دو پديده، يعنى آزادى و احزاب سياسى است تا نسبت دين و مردمسالارى در نظر آنان روشن شود، مسئله‌اى كه رويكرد هر يك را نسبت به موضوعات جديد مشخص مى‌كند.

با توجه به مباحث مطرح شده پرسشهاى اصلى و فرعى پژوهش اين‌گونه طرح مى‌شوند: ديدگاه آيت‌الله مصباح و دكتر سروش درباره مردمسالارى و مردمسالارى دينى چيست؟ هريك از آنها درباره تنوع و تكثرگرايى دينى، آزادى و احزاب سياسى چه نظرى دارند و تا چه حد آن‌را برمى‌تابند؟ حوزه و گستره آزادى در ديدگاه هر يك چگونه است؟ بيشتر به دين توجه دارند يا شاخصه‌هاى دموكراسى؟

فرضيه اين پژوهش برپايه پرسشهاى مطرح شده اين‌گونه مطرح مى‌شود كه ديدگاه آيت‌الله مصباح يزدى با دموكراسى به شيوه غربى تفاهم و سازگارى ندارد. از نگاه وى آزادى بايد در چارچوب موازين دينى باشد و احزاب سياسى نيز چون براى رسيدن به قدرت تلاش مى‌كنند، در نظام اسلامى جايگاهى ندارند. اما دكتر سروش دين را با دموكراسى سازگار مى‌داند، وى از حكومت دموكراتيك دينى سخن مى‌گويد و دموكراسى دينى را به معنى حكومت دين‌داران مى‌داند. همچنين وى تكثرگرايى دينى، آزادى و احزاب سياسى را تأييد مى‌كند.

روش تحقيق در اين پژوهش به‌صورت تحليل محتوا و مقايسه‌اى است، زيرا ديدگاه دو انديشمند را با توجه به كتابها، مقاله‌ها و آثارشان درباره دموكراسى (مردمسالارى) تشريح مى‌كند.

آزادى و احزاب سياسى دو شاخصه دموكراسى (مردمسالارى)

در يك تقسيم‌بندى كلى مى‌توان حكومتها را به استبدادى و دموكراتيك تقسيم كرد:

حكومتهاى استبدادى حكومت يك يا چند نفر هستند و با مردم مشورت نمى‌كنند و خودخواه و خودكامه هستند، مردم قلمرو آنها در سرنوشت خود (قانون‌گذارى و انتخاب حاكمان) نقشى ندارند اما در حكومتهاى دموكراتيك آزادى، قانون‌گرايى، برابرى وجود