و) مصونيت فراريان، مجروحان و اسيران‌

از ديگر نكاتى كه از سيره امام على عليه السّلام در نبرد با اهل بغى استنباط مى‌شود، اين است كه اگر اهل بغى داراى سازمان‌دهى و تشكيلاتى باشند كه پس از شكست به سوى آن باز مى‌گردند و بيم آن برود كه با سازمان‌دهى مجدّد فعاليت‌هاى خود را از سر بگيرند، در اين صورت جايز است مجروحان و اسيرانشان كشته و فراريانشان تعقيب شوند و از پاى درآيند و اگر فاقد سازمان‌دهى و تشكيلات باشند، هدف پراكنده ساختن آنهاست. ازاين‌رو، مجروحان و اسيران و فراريانشان تعقيب و كشته نمى‌شوند. 62 شيخ طوسى حكم ياد شده را اجماعى دانسته است. 63

فقيهان اهل سنّت درباره حكم ياد شده اختلاف‌نظر دارند. برخى از آنها هم‌چون فقيهان شيعه فتوا داده‌اند 64 و برخى ديگر به صورت مطلق حكم به مصونيت فراريان، مجروحان و اسيران اهل بغى داده‌اند. 65 محى الدين نووى در اين‌باره مى‌نويسد:

اگر اهل بغى به سوى گروهى گريختند تا از آنها يارى بجويند، در اين‌باره دو ديدگاه وجود دارد: اوّلين ديدگاه كه براى ابو حنيفه است و ابو اسحاق مروزى آن را اختيار كرده، اين است كه آنها تعقيب شده و كشته مى‌شوند .... و دومين نظر كه ظاهر نص است، اين است كه تعقيب و كشتن آنها جايز نيست. 66

يكى از دلايل اختلاف ديدگاه برخى از فقيهان اهل سنّت با فقيهان شيعه، اختلاف درباره چگونگى سيره امام على عليه السّلام در جنگ صفين است. اين دسته از فقيهان اهل سنّت بر اين باورند كه امام على عليه السّلام افزون بر جنگ جمل در جنگ صفين نيز فرمان داد كه مجروحى از پاى درآورده نشود و اسيرى كشته نشود و فراريان تعقيب نشوند، با اين‌كه اهل بغى در جنگ صفين داراى سازمان‌دهى و تشكيلات بوده‌اند. 67

ولى به اعتقاد فقيهان شيعه سيره امام على عليه السّلام در جنگ جمل با سيره آن حضرت در جنگ صفين تفاوت داشته است. به گفته شيخ مفيد و ديگر تاريخ‌نگاران، امام على عليه السّلام در واقعه جمل به صداى بلند فرمود: اى مردم فراريان‌