گسترده‌اى از صاحب‌نظران روابط بين‌الملل، در تبيين علل ايجابى و موانع سلبى هم‌گرايى، تئورى‌هاى مختلفى را پردازش كرده‌اند و مع الأسف، استمرار منازعات و خصومت‌ها و بى‌پايانى جنگ‌هاى فراگير و بى‌ثباتى پيمان‌هاى هم‌گرايى، نشان از ناكامى تئورى‌ها، دولت‌ها، نهادها و سازمان‌هاى بين‌المللى‌ 1 در ايجاد هم‌گرايى و برترى بر علل افتراقات بين‌المللى دارد.

اين نوشتار، ضمن پرداختن به نظريه‌هاى كاركردگرايى و نوكاركردگرايى و نظريه كانتورى و اشپيگل درباره هم‌گرايى، ناكامى‌هاى اين نظريه‌ها و سازمان‌هاى بين‌المللى و منطقه‌اى را در تحقق آن هم‌گرايى در صحنه جهانى تبيين مى‌كند و آن‌گاه به بررسى مبانى هم‌گرايى در آموزه مهدويت‌ 2 و دولت جهان‌شمول مهدوى و امتيازات آن در برابر تئورى‌هاى هم‌گرايى‌ 3 فعلى مى‌پردازد. بنابراين، اين پژوهش، پرسش از خصوصيات و مبانى هم‌گرايى در نظريه‌هاى غربى و آموزه مهدويت را پى‌مى‌گيرد و در اين باره، نقصان و ناكامى نظريه‌هاى غربى و سازمان‌هاى بين‌المللى را در ايجاد هم‌گرايى در عرصه جهانى و منطقه‌اى مفروض مى‌انگارد. اين مفروض بر مناسب و آرمانى بودن الگوى هم‌گرايى مهدوى براى ايجاد هم‌بستگى و هم‌گرايى جامعه جهانى در قالب امت واحده جهانى تأكيد مى‌ورزد.

نظريه‌هاى هم‌گرايى‌

هم‌گرايى منطقه‌اى در واقع نوعى هم‌بستگى ميان دو يا چند كشور هم‌جوار متعامل است و محصول آن وضعيتى خاص است كه وفادارى‌ها و علقه‌هاى ملى را به سطحى بالاتر از سطح ملى يعنى منطقه هم‌بسته تعريف و جانشين مى‌كند.

بديهى است نتيجه بى‌درنگ چنين هم‌گرايى در سطح منطقه، چيزى جز دست‌يابى به امنيت و هم‌كارى نخواهد بود.

صاحب‌نظران روابط بين‌الملل در تبيين علل هم‌گرايى، تئورى‌هاى مختلفى را پردازش كرده‌اند. براى مثال، صاحبان نظريه‌هاى كاركردگرايى و نوكاركردگرايى در اين قلمرو معتقدند كه حوزه‌هاى انسانى و فنى در هم‌گرايى كشورهاى هم‌جوار داراى تأثير برتر هستند. به عبارت ديگر، عوامل فنى و تكنيكى اين كشورها به مثابه متغير مستقل در ايجاد هم‌گرايى به مثابه متغير وابسته مدخليت‌