تلقين قولى از هر دو حيث سلب و ايجاب در روش‌هاى تربيتى اسلام مقام و موقعيتى مهم دارد. چه بسا حالات باطنى منفى كه در پس گفته‌هاى بى‌مقدار، در دل مى‌رويند.

به عنوان نمونه امام صادق عليه السلام فرمود: «لاتخاصموا الناس لدينكم فإن المخاصمة ممرضة للقلب؛ «براى دفاع از دين‌تان، با مردم نزاع و مشاجره لفظى نكنيد زيرا اين كار، دل را بيمار مى‌سازد»[1].

در تلقين فعلى، مقصود آن است كه صورت يك فعل مطلوب به نحو تظاهر بر اعضاء و جوارح آشكار گردد در حالى كه آن فعل هنوز در درون شخص ريشه ندوانده است مانند دستور به پرهيز از تبختر در راه رفتن؛ «وَ لا تَمْشِ فِى الْأَرْضِ‌مَرَحاً»[2].

در نظام تربيتى اسلام شيوه‌ها و دستورات فراوان ديده مى‌شود كه تلقين قولى و فعلى در حيطه آن قرار مى‌گيرد[3].

يكى ديگر از آن دستورات، مسأله زيارت اولياء الهى است كه مفاهيم بلند زيارت، گوياى آموزه‌هاى مترقى سياسى، فرهنگى، عبادى است و شخص زائر با طى كردن مسافت و سختى رسيدن به زيارتگاه و ابراز علاقه و محبت و اعلام نفرت از مخالفان و دشمنان، انديشه‌اى متعالى را در باطن استوار مى‌سازد.

[1] - كافى، كتاب الايمان و الكفر، باب فى ترك دعاء الناس.

[2] - لقمان( 31)، آيه 18.

[3] - نگاهى دوباره به تربيت اسلامى، دكتر خسرو باقرى، صص 66-/ 70.