هنگامى كه مامون در سال صد و نود و هشت از جنگ قدرت با امين فراغت يافت و خلافت بى منازع را به چنگ آورد، يكى از اولين تدابير او حل مشكل علويان و مبارزات تشيع بود.

او براى اين منظور تجربه همه خلفاى سلف خود را پيش چشم داشت تجربه اى كه نمايشگر قدرت، وسعت و عمق روز افزون آن نهضت و ناتوانى دستگاه هاى قدرت از ريشه كن كردند و حتى متوقف و محدود كردن آن بود.

او ميديد كه سطوت و حشمت هارونى حتى با به بند كشيدن طولانى و بالاخره مسموم كردن امام هفتم در زندان هم نتوانست از شورشها و مبارزات سياسى، نظامى، تبليغاتى و فكرى شيعيان مانع شود.

* اوضاع مامون‌

او اينك در حالى كه از اقتدار پدر و پيشينيان خود نيز برخوردار نبود و بعلاوه بر اثر جنگهاى داخلى ميان بنى عباس، سلطنت عباسى را در تهديد مشكلات بزرگى مشاهده مى كرد، بى شك لازم بود به خطر نهضت علويان به چشم جدى ترى بنگرد. شايد مامون در ارزيابى خطر شيعيان براى دستگاه خود واقع بينانه فكر مى كرد.

گمان زياد بر اين است كه فاصله پانزده ساله بعد از شهادت امام هفتم تا آن روز و بويژه فرصت پنچ ساله جنگهاى داخلى، جريان تشيع را از آمادگى بيشترى براى بر افراشتن پرچم حكومت علوى برخوردارتر ساخته بود.

مامون اين خطر را زيركانه حدس زد و در صدد مقابله با آن برآمد و به دنبال همين ارزيابى و تشخيص بود كه ماجراى دعوت امام هشتم از مدينه به خراسان و پيشنهاد الزامى وليعهدى به آن حضرت‌