مى‌شد. در دوره اسلامى نيز انديش‌مندانى چون فارابى و خواجه نصير الدين طوسى مدينه فاضله مطرح كردند و آن را گستراندند. رساله آراء اهل المدينة الفاضلة و مضاداتها از فارابى (1995) نمونه بارزى از چنين ره‌يافت در جهان اسلام است.

در نهايت شيوه ديگر و فراگيرتر، ترسيم جامعه مطلوب و مدينه فاضله آرمانى در پيام اديان آسمانى و لابه‌لاى متون مقدس دينى بوده است. فراتر از نگرش‌هاى بشرى، باب رحمت الهى در طول تاريخ همواره بر روى بشر گشوده بوده و نويد جامعه آرمانى در پيام تمامى پيامبران راستين انعكاس يافته است. اديان آسمانى، همگى بشارت دهنده فرجامى نيك براى اين جهان و نويدبخش زندگى مينويى در جهان آخرت براى پيروان و مؤمنان خويش بوده و سرانجامى نافرجام و تلخ را براى كافران و ملحدان در اين جهان و جهان اخروى وعيد مى‌دادند.

زندگى معاصر اسلامى و نقش الگوى توسعه سياسى در عصر مهدوى‌

به رغم طرح مدينه آرمانى يا توسعه يافته به شيوه‌هاى مختلف در طول تاريخ، آن‌چه براى ما در جامعه اسلامى امروز اهميت دارد، شناخت راه درست نوسازى و توسعه سياسى است. بدون ترديد نمى‌توان ارتباط مستقيم مباحث مهدويت را با زندگى امروز جامعه اسلامى ناديده گرفت. مباحث آينده‌شناسى مهدويت، مى‌بايد از منظر زندگى امروز بررسى و مطالعه شود. به‌رغم اهميت ذاتى مسئله مهدويت و منجى موعود براى تمامى اديان آسمانى، پى‌گيرى انتزاعى- آرمانى مباحث مهدويت فارغ از وضعيت حال جامعه اسلامى، ما را به آرمان‌گرايى و جست‌وجوى آينده‌اى آرمانى دچار خواهد كرد، بى‌آن‌كه با محك زدن زندگى امروز با سيماى آينده، ما را در جهت اصلاح امروز و آماده شدن براى فردا يارى رساند.