دليل شرايط نامناسب اجتماعى نتوانسته‌اند خواسته‌هاى آرمانى خود را محقق سازند. سرانجام حكومت علوى نيز از همين باب بوده، اما خود ايشان سرانجام نيكى را براى آينده پيش‌بينى مى‌كنند. امام على عليه السّلام در نهج‌البلاغه به اين بعد تاريخ اشاره دارند كه حكومت سرانجام بر اهل بيت هموار خواهد شد، همان‌گونه كه شتر سركش سرانجام فرزند خويش را شير مى‌دهد (نهج- البلاغه، خطبه 200). از اين‌رو، تحولات تاريخى را بر اساس منطق خاص خود و از منظر زمينه‌سازى تحقق وعده الهى بايد دنبال كرد و جهانى شدن و تحولاتى از اين قبيل را- چنان كه بررسى خواهيم نمود- مى‌بايد بر اساس چنين منطقى ارزيابى كرد.

جهانى شدن و فهم‌پذيرى آموزه فرج‌

جهانى شدن چگونه مى‌تواند چشم‌انداز فرج اسلامى را براى ما روشن كند؟ براى پاسخ به اين پرسش بايد از نو به ويژگى‌هاى عصر جهانى شدن برگشت. چنان‌كه گذشت، ديدگاه‌هاى مختلفى درباره جهانى شدن مطرح شده، اما مى‌توان مشتركاتى را بين آنها يافت كه از جهاتى ما را به مدينه فاضله و آموزه فرج اسلامى ره‌نمون مى‌سازد.

الف) ويژگى‌هاى كلان عصر جهانى شدن‌

مهم‌ترين ويژگى‌ها و مشتركات جهانى عصر جهانى شدن را مى‌توان در موارد زير جست‌وجو كرد:

1. ايجاد هم‌گرايى در بين انسان‌ها و تشكيل جامعه جهانى؛ يكى از ويژگى‌هاى اصلى جهانى شدن را (با هر قرائتى) مى‌توان خصلت جهان شمولى ابعاد زندگى بشر دانست. جهانى شدن سبب شده تا تفاوت‌هايى كه بر اثر فاصله زمانى و مكانى بين انسان‌ها برجسته شده، اهميت خود را از دست‌