4) گرايش سياسى- اجتماعى (جامعه‌شناسى سياسى)، با نمايندگى اين خلدون.[1]

1) گرايش فلسفه‌ى سياسى‌

به تفكر منظم درباره‌ى غرض و غايت حكومت و يا تنقيح مناط تحليل مفاهيم سياسى كه به صورت انتزاعى ارائه مى‌گردد، فلسفه‌ى سياسى گويند.[2] از نمايندگان اين گرايش مى‌توان به فارابى و ابن سينا اشاره نمود.

الف) فارابى (259- 339 ه ق)

پس از روزگار ترجمه‌ى آثار يونانى به زبان عربى، بى‌ترديد نخستين فيلسوف جامع اسلامى ابو نصر محمد بن طرخان بن اوزلغ فارابى، ملقب به معلم ثانى، است. وى در فاراب، از شهرهاى تركستان در سرزمين ماوراءالنهر (خراسان)، به دنيا آمد و نزد سيف الدوله على بن حملان در خلاف الراضى و المقتدر عباسى در دمشق وفات كرد.

كامل‌ترين بحث سياسى فارابى را در كتاب «آراء اهل المدينه الفاضله» مى‌توان يافت. اين كتاب 37 باب دارد كه 11 باب آن درباره‌ى سياست نوشته شده است.[3]

[1] - جهاد تقى، صادق، الفكر العربى الاسلامى، به نقل از بهرام اخوان كاظمى، عدالت در انديشه‌هاى‌سياسى اسلام، ص 172.

[2] - لوئيس، انتونى، فلسفه سياسى، ترجمه مرتضى اسدى، ص 44- 48.

[3] - حلبى، على اصغر، پيشين، ص 313.