باب چهارم در بيان نصب كردن سلطان داروغگان را در ممالك و تعيين عسسان و نصب واليان مظالم و تعيين حافظان ثغور.

و اين باب مشتمل بر چهار فصل است.

فصل اول در بيان نصب كردن سلطان واليان و داروغگان را در ممالك و احكام ايشان.

بدان ايّدك اللّه تعالى كه سلطان را لازم است كه سياست اهل مملكت خود نمايد و احكام عدل و شرع در ميان ايشان جارى گرداند. پس بر اين تقدير در ممالكى كه در تحت فرمان او باشد لابد باشد كه محافظت اهل آن نمايد و اجراى احكام كند. و چون او را ميسر نيست كه به نفس خود حفظ تمام ممالكى نمايد كه در دست اوست، لابد باشد او را از نصب امرا و واليان در ممالك، و آن واليان را در زبان فارسى داروغگان گويند. و حضرت پيغامبر صلى اللّه عليه و سلم بعد از فتح ممالك عرب اميران را نصب فرمود، و عادت آن حضرت بوده كه چون قبيله‌اى از قبائل عرب به اسلام درمى‌آمده‌اند كسى را به امارت در ميان ايشان نصب مى‌فرموده كه امامت نماز مى‌كرده، و ايشان را به جهاد مى‌برده؛ چه در عرب قبل از بعثت آن حضرت صلى اللّه عليه و سلم امارت نبوده و عرب معنى امير و پادشاه نمى‌دانسته‌اند و حكم كسى را طاعت نمى‌كرده‌اند. و در هر قومى سادات و مهتران ايشان در وقت خلاف ميان ايشان حكم مى‌كرده‌اند.

در حديث آمده كه آن حضرت صلى اللّه عليه و سلم فرمود: من مات و لم-