كرديم. حق و تكليف هميشه توام است چون چنين تكليفى داريم و بايد از خدا اطاعت كنيم، در مقابلش هم بايد حقوقى داشته باشيم تا با استفاده از آن حقوق اين راه را ادامه بدهيم. و بر اين اساس، هر آنچه از حركت تكاملى انسانها ممانعت بعمل مى‌آورد بايد به وسيله حكومت اسلامى كنترل شود. اين قاعده كلى است.

الف) مبناى تكاليف و اختلافات حقوقى انسانها

اما ملاك تعيين حقوق، قابليتهاى افراد و شرايط رشد و تكامل آنهاست در مقابل وظايقى كه بر عهده آنها گذاشته مى‌شود. آيا صرفا چون همه ما انسان هستيم، كافى است كه وظايفمان يكسان باشد؟

درست است كه ما در عصر انسانيت همه شريك هستيم، ولى انسانها در درون خودشان اختلافات فراوانى دارند، يك بخش عمده اين اختلاف برمى‌گردد به اختلافات جنسى، جنسى به مفهوم زيست‌شناسى نه به مفهوم منطقى، يعنى مرد و زن بودن و اين يك اختلاف كلى است در بين انسانها وجود دراد، از نظر فيزيولوژى و بيولوژى و مسايل روانى و عاطفى بين اين دو دسته اختلاف طبيعى وجود دارد و همين اختلافاتى كه بين انسانها است منشأ تكاليف و حقوق مختلفى مى‌شود، يعنى درست است كه هم زن انسان است و هم مرد، نه زن انسان درجه يك است و نه مرد، هر دو انسان درجه يك هستند و در انسانيت درجه يك و دو نداريم، اما زن بواسطه ساختار بدنى و ساختار روانى خاصش تكاليف خاصى را بايد عهده‌دار شود، نقشى كه زن در توليد فرزند و در شير دادن بچه دارد