واقعات در ارض اقدس از پانزدهم شعبان 1326

[نظرى اجمالى به مشهد و اهالى آن‌]

اوّلا شهر خراسان تقريبا داراى يك صد و پنجاه هزار نفر جمعيّت مى‌باشد.

بازارها و دكاكين و كاروانسراهاى تجارتى و تجّار و كسبه و پيله‌ور[1] و خانه‌هاى زوّارى و كاروانسراهاى زوّارى بسيار دارد.

هواى آنجا در هيچ‌يك از چهار فصل معتدل نيست. زمستان بسيار سرد و بهار و پاييز، ايّامش مختلف است: چند روزى سرد و چند روز گرم است. به واسطه اختلاف هوا، ناخوشى زكام و تب و نوبه در اين دو فصل بسيار است و تابستان آن اگرچه از طهران گرمتر نيست و ليكن به واسطه زيادتى كثافات در طرق و شوارع و دالانها [ى‌] سرپوشيده در معابر و بودن زبيل‌[2] و كثافات در آن دالانها، هواى تابستان لطيف نيست.

و خود شهر اطرافش خندق و ديوار و برج و بارو دارد و ليكن محتاج به تعمير هست.

يك خيابان از دروازه غربى كه معروف به دروازه بالا خيابان است مى‌آيد تا صحن مقدّس و از آنجا به طرف شرق و به دروازه پايين خيابان منتهى مى‌شود. از صحن مقدس تا دروازه غرب را بالا خيابان مى‌گويند و از صحن مقدّس تا دروازه شرق را پايين خيابان مى‌نامند.

[1] - پيله‌ور: تاجر دوره‌گرد، دست‌فروش.

[2] - زبيل: سرگين اسب و الاغ و ...