گفتار اول: نظام بين‌المللى دو قطبى؛ از استحكام تا فروپاشى‌

الف) نظام بين‌المللى در زمان رخداد انقلاب اسلامى‌

تا پيش از جنگ جهانى دوم، تعدادى از دولت‌هاى اروپايى قوى‌تر، يك نظام چندقطبى مبتنى بر استعمار قديم پديد آورده و بر آن مسلط بودند. آنها در اين نظام، بيشتر كشورهاى جهان سوم را ميان خود تقسيم نموده، بيشتر، با حضور نظامى مستقيم و به كارگيرى افسران خود، بدون استفاده درخور توجه از افراد بومى در اداره آن كشورها، بر آن سرزمين‌ها حكومت مى‌كردند. به اين وسيله دولت‌هاى مزبور، تقريباً تمام قاره‌هاى آفريقا، آمريكاى جنوبى و مركزى و بخش‌هاى وسيعى از قاره آسيا، ازجمله شبه قاره هند، آسياى غربى، خليج‌فارس و شرق آسيا را در اشغال مستقيم نظامى خود داشتند.

در اين شرايط، در تعدادى از كشورهاى جهان سوم ازجمله در كشور ما، به دليل‌هاى فرهنگى و تاريخى و رقابت استعمارى بيگانگان، ازجمله انگليس و روسيه در اين منطقه، سلطه بيگانه از طريق حضور مستقيم و مداوم نظامى امكان‌پذير نبود؛ ازاين‌رو، استعمارگران نمى‌توانستند از روش استعمار قديمى مبتنى‌بر اشغال نظامى، استفاده كنند.

با وقوع جنگ جهانى اول، انقلاب سال 1917 م در روسيه و جنگ جهانى دوم، شرايط جهانى تغيير نمود؛ اين حوادث زمينه‌ساز ورود به عصر نظام دوقطبى گرديد كه در يك‌طرف آمريكا و مجموعه كشورهاى غربى و در طرف ديگر، اتحاد جماهير شوروى نوظهور و اقمارش قرار داشتند. همچنين، رشد حركت‌هاى رهايى‌بخش در بيشتر سرزمين‌هاى استعمارزده‌