* اظهارات نماينده روسيه شوروى در خصوص پرداخت غرامت به اتباع
ايرانى
نماينده روسيه شوروى در تفليس به ممتاز الدوله رئيس هيئت ايرانى
مذاكرهكننده با مقامات روسى در باب پرداخت خسارات وارده به اتباع ايرانى در
آذربايجان، اظهار نمود، پذيرش پرداخت خسارت وارده به ايران باعث خواهد شد كه دول
ديگر نيز خواستار دريافت غرامت شوند كه دولت روسيه نمىتواند چنين مسئلهاى را
قبول نمايد و لازم است هيئت اعزامى ايران، اين موضوع را از دستور كار كنفرانس خارج
نمايند.
همچنين امروز مقرر شد طرفين متنى را كه به صورت پروتكل كنفرانس
درآورده بودند، امضا نمايند.
همچنين طرفهاى روسى متنى را در خصوص خساراتى كه به اتباع آذربايجان
قفقاز در رشت و انزلى وارد شده بود نوشته و از نمايندگان ايرانى خواستند تا آن را
امضا نمايند.
لازم به ذكر است كه جمهورىهاى قفقاز هيچ رأيى از خود نداشته مطابق
دستورات مسكو عمل مىكردند. متن پروتكل امضا شده به شرح ذيل بود: پروتكل اول
كنفرانس:
اولا: مسئله جبران خسارات وارده به اتباع ايران در آذربايجان از
دستور العمل كنفرانس خارج شده و به كميسيون مختلط ويژهاى مركب از نمايندگان حكومت
شوروى آذربايجان و ايران موكول شود.
ثانيا: محل انعقاد كميسيون شهر بادكوبه باشد.
ثالثا: چنانچه كميسيون مختلط منتج به نتيجه رضايتبخشى نسبت به طرفين
نشود حكومت آذربايجان متعهد مىشود كه حقوق دول كاملة الوداد را درباره خسارات
وارد شده به اتباع ايران در آذربايجان قائل باشد.
پروتكل دوم كنفرانس:
براى رسيدگى به دعاوى و ضررهاى اتباع آذربايجان عليه دولت و اتباع
ايران، كميسيون مختلطى در بادكوبه مركب از نمايندگان ايران و حكومت شوروى
آذربايجان تشكيل شود.» 1