آلارلو را اعزام كرد، ولى اين عده در نزديكى شهر اردبيل با سوارهاى نجفقلى خان آلارلو و فولادلو روبرو شدند و نزديك سه ساعت با يكديگر به زدوخورد پرداختند. بالاخره سواران نجفقلى خان و فولادلو شهر اردبيل را در محاصره خود درآوردند. 5

* برپايى جشن مدرسه علوم سياسى‌ 6

وزارت امور خارجه به مناسبت جشن مدرسه علوم سياسى تعطيل بود. 7

* شايعه ورود سيد طه به ساوجبلاغ‌

اسماعيل اميرفضلى كفيل ايالت آذربايجان و امير لشكر شمال غرب براساس اطلاعاتى كه از مياندوآب به وى رسيده بود به رضا خان گزارش داد روز دهم ماه جارى قرنى آقا امير عشاير با تعدادى از سواران مامش لاهيجان و حمزه‌آقا با تعدادى از سواران مامش اشنويه و زرزا و شيخ عبد اللّه از افراد سيد طه وارد ساوجبلاغ شده، هرآنچه را لازم دارند از اهالى آنجا مى‌گيرند، حتى تمام شلتوك‌هاى منطقه را به اسم سيد طه ضبط نموده و اعلام كرده‌اند كه سيد طه با عمر خان به همراهى هزار نفر سوار به دنبال آنها در راه هستند. اميرفضلى خبر داد اين گزارش اهالى را وحشت‌زده نموده است، ازاين‌رو چنانچه فورا در اين موضوع اقدام نشود بر وخامت اوضاع ساوجبلاغ افزوده خواهد شد. 8

______________________________
(1). تلگراف نادر آراسته به وزارت خارجه، 24/ 11/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 42، پ 2، ص 14.

(2). مراسله سفارت آمريكا به وزارت خارجه، 24/ 11/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 63، پ 17، ص 5.

(3). اسحق رهبر ضمن ارائه گزارش ملاقات خود با نايب اول سفارت روس استنباط خود از منظور روس‌ها در اين‌باره را چنين بيان كرد كه روس‌ها مى‌خواهند اولا «آرگوتين» نماينده مختار سياسى ارمنستان، تهران را ترك نمايد و از عمليات تبليغاتى گروه‌هاى داشناك در آذربايجان و تهران جلوگيرى شود. ثانيا مسئولين حكومت ارمنستان كه به ايران فرار كرده و فعلا در تبريز هستند به‌ويژه نخست‌وزير و وزير جنگ سابق ارمنستان و چند نفر ديگر از تبريز تبعيد گردند، در اين صورت، حاضر خواهند بود كه لاهوتى خان و سايرين را به دولت ايران تحويل دهند. (اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 45، پ 42، ص 21 و 22).

(4). گزارش اسحق رهبر از ملاقات با نايب اول سفارت روسيه، 25/ 11/ 1300، (اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 45، پ 42، ص 21 و 22).

(5). تلگراف كارگزارى اردبيل به وزارت خارجه، 24/ 11/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 45، پ 16، ص 24.

(6). مدرسه علوم سياسى در عيد نيمه شعبان 1317 ق (18 آذر 1278 ش)، رسما از طرف وزير امور خارجه افتتاح شد. در ابتدا ميرزا حسن خان مشير الملك (مشير الدوله) به رياست مدرسه انتخاب شد. وى در نطق افتتاحيه مدرسه گفت: «هدف مدرسه اين است كه از ميان خانواده‌هاى نجيب و اصيل مملكت شاگرد بپذيرد و آنها را براى آينده ايران و ديپلمات‌هاى عالم وطن‌پرست تربيت كند. تا آنكه مأمورين وزارت امور خارجه لياقت همدوشى با ساير ديپلمات‌هاى دنيا را داشته باشند.» مديريت مدرسه نيز به عهده عبد الكريم خان محقق الدوله پسر امين دربار، كه از اعضاى وزارت خارجه بود، گذارده شود. تدريس فقه، با تأكيد مشير الدوله در مدرسه گنجانده شد. اين امر در ابتدا با مخالفت علماى وقت مواجه شد، ولى بعدا با استدلال رئيس مدرسه مبنى بر اينكه: «مقصود اين است كه محصلينى كه بالمآل به ممالك كفر مأموريت پيدا مى‌كنند، به مسايل شرعى كه دانستن آن بر هرمسلمانى فرض است، آشنا باشند ...» اين امر پذيرفته شد.

مشير الملك پس از يك سال كه مديريت مدرسه را بر عهده داشت، با سمت وزيرمختارى ايران در روسيه، به سن‌پطرزبورگ رفت و كفالت مدرسه به محقق الدوله واگذار شد. در سال 1322 ق، برادر مشير الملك، ميرزا حسين خان مؤتمن الملك، به رياست مدرسه برگزيده شد. محقق الدوله نيز كماكان مديريت داخلى مدرسه را بر عهده داشت. در سال 1323 ق، ميرزا على اكبر خان به جاى محقق الدوله برگزيده شد و سپس محمد حسين خان ذكاء الملك فروغى به جاى وى نشست. نخستين محل مدرسه در «خيابان اديب و روبروى منزل ارباب جمشيد و از خانه‌هاى نصر اللّه سپهسالار» قرار داشت؛ ولى پس از آن‌كه، به‌طور مكرر محل مدرسه تغيير يافت در سال 1325 ق، محمد على فروغى به رياست مدرسه برگزيده مى‌شود در اول شوال 1327 ق، دكتر ولى اللّه خان نصر به جاى محمد على فروغى رئيس مدرسه شد. يك سال پس از اين انتخاب، مدرسه سياسى رسما به عنوان يكى از ادارات اصلى وزارت امور خارجه شناخته شد، پس از دكتر ولى اللّه خان نصر، دكتر پرتو اعظم (حكيم اعظم)- در زمان وزارت معارف وحيد الملك- رياست مدرسه را عهده‌دار مى‌شود و تا آخر سال 1339 ق، در اين مقام ماند.

(خاطرات وحيد، س 1351، شم 9 و 10، ص 81؛ فراموشخانه و فراماسونرى در ايران، ج 1، ص 451؛ رهبران مشروطه، ج 1، ص 461؛ مقالات فروغى، ج 1، ص 340؛ سواد و بياض، ج 2، ص 234؛ شرح زندگانى من، ج 2، ص 71 و 236).

(7). روزنامه ايران، 23/ 11/ 1300، ص 2.

(8). تلگراف اسماعيل امير فضلى به وزير جنگ، 24/ 11/ 1300، اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهشهاى سياسى، س 1300، پ 97، ص 46.