شود. 11

* ايجاد محكمه جنحه و جنايت‌

براى رسيدگى به امور قضايى جنحه و جنايت، محكمه‌اى با همين نام در وزارت عدليه به رياست ميرزا شفيع جهانشاهى‌ 12 افتتاح گرديد. 13

* انتصاب رياست اداره معارف‌

دكتر احمد خان عماد الملك به سمت رياست اداره معارف منصوب گرديد. 14

[تصوير] ميرزا شفيع جهانشاهى‌

______________________________
(1). روزنامه ايران، 26/ 12/ 1299، ص 1.

(2). همان.

(3). جنگ جهانى اول در جنوب ايران، ص 147.

(4). روزنامه ايران، 27/ 12/ 1299، ص 2 و زندگانى سياسى؛ اجتماعى سيد ضياء الدين طباطبايى، ص 209.

(5). زندگانى سياسى، اجتماعى سيد ضياء الدين، ص 209، 210؛ دولت ايران تصميم گرفته بود قبل از آنكه خطآهن برازجان- بوشهر كه قبلا توسط انگليسى‌ها احداث شده بود، برچيده شود اقدام به خريدارى آن كند. اين خبر در روزشمار تاريخ ايران اثر باقر عاقلى تاريخ 27/ 12/ 1299 قيد شده است! (م).

(6). اسماعيل ممتاز معروف به ممتاز الدوله، فرزند مكرم السلطنه تبريزى در دهم ذى الحجه 1289 ق، در تبريز به دنيا آمد در منابع مختلف سال تولد او را سال‌هاى 1285، 1295 ق، 1253 و 1285 ش، نقل كرده‌اند.

وى تحصيلات خود را در تبريز انجام داد و به استخدام وزارت خارجه درآمد. مدتى رياست كارگزارى آذربايجان را به عهده داشت و چندى نيز منشى و مترجم حكومت سنندج بود. در سال 1314 ق، وابسته نظامى سفارت ايران در استانبول شد. در سال 1315 جنرال كنسولگرى استانبول گرديد و سال‌ها در سفارت ايران مشغول به خدمت بود تا اينكه، در سال 1323 به تهران احضار شد و به رياست دار الترجمه صدراعظم (عين الدوله) منصوب گرديد. وى در انتخابات دوره اول مجلس به وكالت رسيد و در اواخر دوره، بعد از استعفاى احتشام السلطنه در سن سى و دو سالگى به رياست مجلس انتخاب گرديد. هنگامى كه محمد على ميرزا مجلس را به توپ بست ممتاز الدوله رئيس مجلس بود. وى براى حفظ جان خود به اتفاق حكيم الملك به سفارت فرانسه پناه برد و سپس به پاريس رفت. بعد از استبداد صغير و خلع محمد على شاه، ممتاز الدوله از سوى مردم تبريز به وكالت مجلس دوم انتخاب شد. در سال 1329 ق، مجددا چند ماه رياست مجلس را عهده‌دار شد و سپس وزير ماليه بود. در كابينه اول صمصام السلطنه همچنان وزير ماليه و در كابينه علاء السلطنه وزير عدليه شد. در كابينه دوم علاء السلطنه وزير ماليه و در سال 1297 ش، وزير عدليه شد. پس از كودتاى 1299 ش، و در تمام دوران حكومت سيد ضياء در زندان بود.

بعد از سقوط سيد ضياء همه زندانيان از جمله ممتاز الدوله آزاد شدند. وى در كابينه قوام السلطنه وزير معارف شد و بعد از آن تاريخ، ديگر شغل چندان مهمى به او داده نشد. سرانجام وى در 21 آذر 1312 درگذشت. (كتاب نارنجى، ص 159؛ رجال وزارت خارجه در عصر ناصرى و مظفرى، ص 139؛ مجله دانشكده ادبيات، مهر 1340، شم 1، ص 25؛ رجال عصر مشروطيت، ج 1، ص 114؛ تاريخ بيست‌ساله ايران، ج 1، ص 236؛ شرح حال رجال ايران، ج 1، ص 141، 140؛ تاريخ انقلاب مشروطيت، ج 1، ص 628- 629؛ روزنامه اطلاعات، 22/ 9/ 1312، ص 1).

(7). اسناد كابينه كودتا، ص 98.

(8). اين موضوع در تاريخ 25/ 12/ 1299 تصويب شد ولى در كتاب تاريخ بيست ساله ايران، ج 1، ص 298، تاريخ 27/ 12/ 1299 براى آن آورده شده است. (م).

(9). همچنين مقرر شد كه در ميهمانى رسمى دولت نيز، به عوض مشروبات الكلى، دوغ و شربت قند و نظير اين نوشيدنى‌ها استفاده شود ولى بالفور از مقامات انگليسى دليل اين اقدام كابينه را از منع مسكرات دو چيز دانسته است: يكى آنكه، هرگاه مسكرات به حالت آزاد باقى بماند، ممكن است قزاق‌ها زياده‌روى بنمايند و موجبات مزاحمت مردم را فراهم نمايند و ديگر اينكه، احساسات ملى و دينى و مذهبى را در مقابل بلشويسم تقويت نمايند. (تاريخ بيست ساله ايران، ج 1، ص 298- 299).

(10). زندگانى سياسى، اجتماعى سيد ضياء الدين طباطبايى، ص 209- 210 و تاريخ بيست ساله ايران، ج 1، ص 298.

(11). مراسله حكومت‌نظامى تهران به اداره نظميه، 25/ 12/ 1299، اسناد ملى ايران، شم ت 293001479.

(12). ميرزا شفيع جهانشاهى فرزند ميرزا مهدى مجتهد در سال 1260 ش، متولد شد. در سال 1293 ش، به خدمت قضا اشتغال ورزيد و مشاغل مختلف قضايى را در آذربايجان طى كرد. مدتى نيز معاونت سيد نصر اللّه تقوى در دادستانى بود. در سال 1325 ش، ميرزا شفيع جهانشاهى به رياست كل ديوان عالى كشور رسيد. پس از واقعه 30 تير 1331 ش، عبد اللّه لطفى وزير دادگسترى، جهانشاهى را بازنشسته كرد، اما پس از كودتاى 28 مرداد 1332 ش، مجددا جهانشاهى به رياست ديوان عالى كشور منصوب گرديد و پس از يك روز تصدى آن سمت در اثر سكته قلبى درگذشت. (شرح حال رجال سياسى و نظامى ايران، ج 1، ص 564- 563).

(13). روزنامه ايران، 26/ 12/ 1299، ص 1.

(14). همان، 20/ 12/ 1299، ص 1.