[تصوير] ابو القاسم كردستانى پدر ميرزاده عشقى و اعضاى خانواده‌اش‌

ادعاى خوشتاريا نمى‌تواند به كمپانى استاندارد اويل توصيه نمايد كه حتى پنج ميليون دلار وام به ايران بپردازد. 13

* حركت اردوى منصور به سوى ساوجبلاغ‌

امشب اردوى منصور از مياندوآب به سوى ساوجبلاغ حركت كردند. 14

* الغاى امتياز خوشتاريا در مجلس شوراى ملى‌

مجلس شوراى ملى به عدم اعتبار امتياز غيرقانونى خوشتاريا ردى داد. مجلس اعلام كرد: «چون امتياز خوشتاريا مراحل قانونى را طى نكرده كان لم يكن است بنابراين واضح است كه فصل سيزده عهدنامه مابين ايران و روسيه شامل آن نمى‌باشد.» 15

______________________________
(1). روزنامه ايران، 24/ 9/ 1300، ص 1.

(2). روزنامه ايران، 27/ 9/ 1300، ص 2؛ روزنامه اتحاد، 26/ 9/ 1300، ص 3.

(3). تلگراف وزارت خارجه به نمايندگى سياسى ايران در بادكوبه، 23/ 9/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 15، پ 8.

(4). عشقى فرزند حاج ابو القاسم كردستانى و فاطمه بيگم خانم تبريزى و ساكن همدان بود. پدر عشقى تهرانى‌تبار بود، اما چون ملك و فاميل زيادى در كردستان داشت به كردستانى شهرت يافته بود. ابو القاسم كردستانى داراى 11 فرزند (6 پسر و 5 دختر) بود كه دو تن از آنان در كودكى درگذشتند. بنا به روايت خواهر ميرزاده عشقى كه نهمين فرزند اين خانواده بوده است برادر بزرگ، مير شمس الدين خان رئيس ماليه اصفهان شده بود و برادر ديگر سرتيپ عشقى هم مدتها در همدان خدمت مى‌كرد و يكى از خواهران عاليه عشقى، به همراه همسرش (على دعوتى) رئيس اداره فرهنگ بروجرد به لرستان رفت. با توجه به اين مطالب و گرايش‌هاى فكرى و سياسى ميرزاده عشقى نبايد وى براى شهردارى اصفهان برگزيده شده باشد و به نظر مى‌رسد كه همان برادر بزرگ شمس الدين خان براى اين سمت برگزيده شده بوده است. (گنجينه اسناد، س 10، ش 37 و 38، ص 92).

(5). روزنامه ايران، 23/ 9/ 1300، ص 1.

(6). وزيرمختار شوروى سه فقره سانسور شده مذكور را به انضمام نامه خود به وزارت خارجه ارسال كرده بود. (اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 33، پ 37).

(7). مراسله وزيرمختار شوروى به وزير خارجه، 23/ 9/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 33، پ 37، ص 26.

(8). مراسله وزارت جنگ به وزارت خارجه، 23/ 9/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 31، پ 1، ص 140.

(9). روزنامه ايران، 23/ 9/ 1300، ص 2.

(10). دكتر جان باست‌مور(Dr .John Basset Moore) ، مشاور سابق وزارت خارجه آمريكا بود كه در آن زمان نماينده كمپانى استاندارد اويل بود.

(11). دكتر ژوزف كورن‌فلد(Dr .Joseph S .Korn feld) ، در آن زمان به عنوان سفير آمريكا در ايران تعيين شده بود.

(12). دكتر «مور» افزود: استاندارد اويل اساسا به امتياز نفت علاقمند مى‌باشد ولى با گفتگوهاى ديپلماتيك كارى ندارد و ... اميدوار است، با كمپانى نفت ايران و انگليس روابط بهترى داشته باشد. در غير اين صورت، اين كمپانى با كمپانى «رويال داچ‌شل» متحد خواهد شد. مور افشا كرد: استاندارد اويل به جان كدمن(John Cadman) از كمپانى نفت ايران و انگليس پيشنهاد شراكت مساوى در امتياز نفت شمال ايران را داده است و استاندارد اويل پس از حل كامل اين مسأله با حكومت ايران وارد مذاكره خواهد شد. وى تأكيد داشت كه ادعاى تغييرناپذير انگلستان مبنى بر معتبر بودن امتياز خوشتاريا اساس توافق با كمپانى نفت ايران و انگليس بوده است. ديرينگ كه در مقابل عمل انجام شده قرار گرفته بود به نمايندگى از طرف وزارت خارجه پيشنهاد كرد كه 51 درصد سرمايه توسط كمپانى آمريكايى كنترل شود. او گفت: چنين توافقى از نظر ايرانيان پسنديده‌تر است. دى‌يرينگ به علاوه معتقد بود اين كار باعث مى‌شود انگلستان نتواند ادعا كند كه آمريكا را از منافع موجود در ايران محروم كرده است.(Dec .File 198 ,3636 ,Standard Oil ,Dec ,51 ,1291)

(13).Dec .File 198 ,3636 ,Standard Oil ,Dec .51 ,1291 .

(14). روزنامه ايران، 27/ 9/ 1300، ص 2.

(15). سواد مراسله مجلس شوراى ملى به رئيس الوزراء، 29، 9، 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 39، پ 1، ص 35.