شنبه 11 شهريور 1300/ 3 سپتامبر 1921/ 29 ذى الحجه 1339

* عزم لرد كرزن براى ساقط كردن دولت قوام السلطنه‌

برخى از مقامات وزارت خارجه انگليس، مخالف به خطر انداختن موقعيت بانك شاهنشاهى در ايران بودند 1، اما «كرزن» وزير خارجه انگليس تصميم گرفته بود مانع از كمك‌هاى مالى بانك به كابينه قوام السلطنه شود. او تركيب اين دولت را بد و فاسد مى‌دانست و معتقد بود، هركابينه ديگرى به جاى آن بيايد، احتمالا بهتر خواهد بود. 2

* نامه ميرزا كوچك خان به روتشتين‌

روتشتين نامه‌اى را كه ميرزا كوچك خان به وسيله چاپار ارسال كرده بود، دريافت كرد. اين نامه‌ 3 در واقع پاسخ‌نامه‌اى بود كه چندى پيش روتشتين براى ميرزا نوشته بود. 4

* ديدار اعراب با سميتقو

پانزده عرب به قصد ديدار با سميتقو از موصل وارد آذربايجان شدند. 5

* ملاقات نماينده ميرزا كوچك خان با سعد الدوله‌

ميرزا كوچك خان، على محمد پيربازارى را نزد سعد الدوله فرستاد تا وى را مجددا به همكارى فراخواند. سعد الدوله در پاسخ گفت: همچنان مطابق نظرات پدرش كه در تهران است عمل خواهد كرد و قصد كمك كردن به جنبش جنگل را ندارد. 6

______________________________
(1).

Minutes by Churchill an Lindsay, 3 Sept. 1291, Fo 173/ 5146/ 0299

. (2).Minute by Curzon ,4 Sept 1291 ,ibid .

(3). متن نامه ميرزا كوچك خان به روتشتين به شرح ذيل است:

«رفيق محترم! خيلى خرسندم كه در مراسله اخير به وسيله رفيق كلانتراف مرقوم داشته‌ايد كاملا تصديق داريد كه ايران ميدان غرض‌رانى بيگانگان و متعديان عالم بشرى بوده و حيات اجتماعى‌مان دستخوش استفاده سرمايه‌داران خارجى و نفع‌پرستان داخلى است و لاابالى‌گرى زمامداران دوره‌هاى متواليه مركز لزوم اصلاحات داخلى و هرگونه قيام و نهضتى را كه متضمن اصلاحات اساسى كشور باشد مشروع مى‌سازد من و يارانم در مشقت‌هاى فوق الطاقه چندين سال، هيچ مقصودى نداشته و نداريم جز حفظ ايران از تعرضات خارجى و فشار خائنين داخلى، تأمين آزادى رنجبران ستمديده مملكت و استقلال حكومت ملى. همه فداكارى‌هاى بنده و احرار جنگل براى وصل به همين مقصود عالى است و بس ... من انقلاب را يگانه راه علاج و نجات قطعى ملت از مشكلات موجود مى‌دانم، اما اكنون كه شما با نظريات صائب حكومت سويت روسيه و اطلاع وسيعى كه در سياست مملكت و قضاياى بين المللى داريد و كاملا در مراسله شريفه شرح داده شده‌اند، صلاح اين جمعيت را در سكوت مى‌بينيد من به اطمينان صداقت و آزادى‌خواهى شما هم‌عقيده مى‌شوم به اينكه، ادامه انقلاب، استقلال سياسى و اقتصادى مملكت را جريحه‌دار مى‌كند و نفوذ امپرياليسم انگليس را تقويت مى‌نمايد و فكر ملوك الطوايفى را در تمامت خاك ايران قوت مى‌بخشد.

ناچارم براى درهم شكستن پنجه‌هاى دسيسه كار آنها سكوت را گوارا بشمرم و به اميد حكومت سويت روسيه كه پناهگاه احرار عالم است، جمعيت خود را به صبر و آرامش تشويق و منتظر بمانم كه سياست دولت تا چه پايه منافع توده اصلى را در نظر خواهد گرفت و از استقلال ايران دفاع خواهد كرد. به علاوه، مترصد خواهم بود كه حكومت سويت روسيه در زمينه افكار آزادى‌خواهانه‌اش چقدر به ملت ايران مساعدت خواهد نمود و تعهدات كتبى در حيات اقتصادى مملكت چه تأثيرى خواهد داشت؟

بنابراين، شرايطى را در زمينه پيشنهادات شما كه متضمن بقا و صلاح جمعيت است و جلوگيرى از بدنام شدن خواهد نمود، پيشنهاد و حتمى الاجراء مى‌داند. البته نمايندگان جمعيت آن را به نظر شريف خواهند رسانيد من شما را مطمئن مى‌سازم كه تأييد سياست مشروحه در نامه شما، من و جمعيت جنگل را تا حدى قانع كرده و اميدوار است كه دولت ايران نيز از سكوت جمعيت سوءاستفاده نكند و به اصلاحات منظوره وجود خارجى بدهد. در خاتمه اين نكته را لازم به تذكر مى‌داند كه مقصود من و يارانم حفظ استقلال مملكت و اصلاح و تقويت مركز است. تجزيه گيلان را كه در مقدمه ملوك الطوايفى و ضعف ايران است، خيانت صريح دانسته و مى‌دانم چنانچه پيشنهادات هميشگى ما به دولت رفع اين توهم را تأييد مى‌نمايد. ايام موفقيت مستدام باد. كوچك جنگلى.» (جنبش ميرزا كوچك خان بنابر گزارش‌هاى سفارت انگليس، ص 45- 46).

(4). جنبش ميرزا كوچك خان بنابر گزارش‌هاى سفارت انگليس، ص 36.

(5). همان.

(6). همان، ص 36.