شنبه 14 مرداد 1300/ 6 اوت 1921/ 1 ذى الحجه 1339

* حمله نظاميان دولتى به جنگلى‌ها

اردوى نظاميان دولتى به مواضع جمهورى گيلان‌ 1 حمله كردند و نيروهاى جنگلى را در تنكابن‌ 2 شكست دادند. 3

* پاسخ قوام السلطنه به اعتراض برخى از بزرگان مشهد

امروز قوام السلطنه پاسخ تلگراف عده‌اى از سران محلى مشهد را كه به انتصاب صمصام السلطنه اعتراض كرده بودند، ارسال نمود. پاسخ قوام السلطنه حاكى از آن بود كه صمصام السلطنه از اعتماد كامل شاه برخوردار است و انتصاب وى با توجه به تقاضاى مردم ايالت خراسان انجام گرفته است. 4

* دستگيرى نصرت لشكر

تعدادى نيرو با دو عراده توپ از ژاندارمرى مشهد براى دستگيرى نصرت لشكر به طرف عباس‌آباد اعزام گرديدند.

علت اين امر سرپيچى نصرت لشكر از دستورات پسيان بود. 5

* عزيمت يك ميسيونر آمريكايى و ايتام آشورى به ايران‌

وزارت امور خارجه به وزارت داخله اطلاع داد: دكتر «پاك دول» آمريكايى و همسرش به همراه يك عده يكصد و سى نفرى از ايتام آشورى و بستگان ديگر خود قصد دارند از بغداد به طرف كرمانشاهان حركت نمايند 6 و تقاضا كرده‌اند كه در سرحدات از ورود آنها به ايران ممانعت نشود، وزارت امور خارجه نيز كه مانعى براى ورود آنان به ايران نمى‌ديد به جنرال كنسول ايران در بغداد اطلاع داد كه آنان براى ورود به خاك ايران مجاز مى‌باشند. وزارت امور خارجه ضمن بيان اين اظهارات از وزارت داخله نيز تقاضا نمود به مأمورين ايالتى غرب دستورات لازم صادر گردد كه از ورود دكتر دول و همراهان او جلوگيرى ننمايند و حتى الامكان تسهيلات لازم را براى ورود آنان فراهم نمايند. 7

______________________________
(1). سياست بلشويك‌ها، بر اين اساس بود كه ابتدا «راه ائتلاف با رهبر جنبش جنگل» را برگزيدند تا با استفاده از قدرت و نفوذ وى، زمينه‌هاى نفوذ خود را در افكار عمومى فراهم آورند. بدين‌سان ميرزا كوچك نيز تحت تأثير آنها قرار گرفت و براى مبارزه با ارتجاع داخلى و استعمار خارجى، دست به تشكيل «جمهورى سوسياليستى گيلان» زد و موجوديت خويش را اعلام كرد در روز 24 رمضان سال 1338 ق، اعلاميه‌اى از طرف ميرزا و بلشويك‌ها، تحت عنوان «فرياد مردم مظلوم ايران، از حلقوم فدائيان جنگل» منتشر ساخت كه طى آن، حكومت جمهورى به رياست ميرزا و عضويت احسان اللّه خان و خالو قربان و ميرزا محمد على خان دو نفر ديگر، اعلام گرديد.

«1) جمعيت انقلاب سرخ ايران، اصول سلطنت را ملغى كرده، جمهورى شوروى را رسما اعلام مى‌كند.

2) حكومت موقت جمهورى، حفاظت جان و مال عموم اهالى را به عهده مى‌گيرد.

3) هرنوع قرارداد و معاهده‌اى كه دولت ايران قديم و جديد با هردولتى منعقد كرده، لغو و باطل مى‌داند.»

4) حكومت جمهورى، همه اقوام بشر را بلاتفاوت با اين آمال شريك دانسته و درباره آنها به تساوى رفتار كرده و حفظ شعائر اسلامى را نيز، از فرائض مى‌داند.

پس از نشر اين بيانيه، مشروحه تلگراف از طرف كميته انقلاب به تهران و نظير آن از «بادكوبه» به تمام دنيا مخابره شد. جهت اطلاع بيشتر از چگونگى دلائل سقوط جمهورى گيلان ن ك: (نهضت ميرزا كوچك خان، ص 216، 217؛ كژراهه، ص 18؛ تاريخ انقلاب جنگل، ص 446؛ شوروى و جنبش جنگل، ص 557؛ سى سال رقابت غرب و شوروى در ايران، ص 81؛ سردار جنگل، ص 365- 361؛ تاريخ جنبش كمونيستى در ايران، ص 98؛ ايران و جهان، ص 503).

(2). تنكابن نام شهرى در استان مازندران كه در قديم به آن شهسوار مى‌گفتند.

(3). از صبا تا نيما، ص 500.

(4). گزارش‌هاى كنسولگرى انگليس در مشهد، ص 102 و 101.

(5). نامه ميرزا على به سردار نصرت، 14/ 5/ 1300، اسناد مؤسسه تاريخ معاصر، شم 30 و 21527- ق.

(6). كنسول آمريكا در بغداد طى تلگرافى عزيمت دكتر «پاك دول» را به سفارت آمريكا در تهران خبر داده بود. (اسناد ملى ايران، شم ت 293005983).

(7). تلگراف وزارت خارجه به وزارت داخله، 14/ 5/ 1300، اسناد ملى ايران، شم ت 293005983.