جمعه 13 خرداد 1300/ 3 ژوئن 1921/ 26 رمضان 1339

* كناره‌گيرى پسيان از امورات حكومتى‌

كلنل پسيان بنا به فرمان تلگرافى احمد شاه، از امورات حكومت كناره گرفت ولى همچنان در سمت فرماندهى قواى نظامى خراسان ابقا شد. 1

* برگزارى جشن تولد پادشاه انگليس در مشهد

ضيافت شامى به مناسبت جشن تولد پادشاه انگليس، در كنسولگرى انگليس در مشهد برگزار شد. در اين مراسم نجد السلطنه والى قانونى خراسان، رئيس التجار 2، مقبل السلطنه‌ 3 و ساير مقامات شركت داشتند. 4

* توقف خروج نظاميان روسى از آذربايجان‌

روتشتين به نرمن وزيرمختار انگليس اطلاع داد به علت اوضاع ناآرام تهران به او دستور داده‌اند فعلا از تخليه كامل آذربايجان خوددارى كند، ولى در صورت بهبود شرايط موجود، كار تخليه از سرگرفته خواهد شد. روتشتين در ادامه اظهار داشت در حال حاضر شمار سربازان روسى و آذربايجانى مستقر در گيلان به يك هزار نفر هم نمى‌رسد. 5

* دعوت به مشاركت كمپانى استاندارد اويل در نفت ايران‌

وزارت خارجه انگليس در مراسلات متعددى از شركت نفت ايران و انگليس خواست شركت آمريكايى «استاندارد اويل» را به مشاركت در امتياز «خوشتاريا» 6 دعوت كند. 7

______________________________
(1). تلگراف كلنل محمد تقى خان پسيان به صمصام السلطنه، 10/ 5/ 1300، اسناد مؤسسه تاريخ معاصر، شم 12/ 7768.

(2). رضا مهدوى (رئيس التجار خراسانى)، از بازرگانان و ملاكين درجه اول ايران و فرزند حاج ابو القاسم ملك التجار اصفهان است. وى در سال 1259 ش، متولد شد. مدتى امتياز راه قوچان به مشهد را دارا بود ولى به اين كار توجه زيادى نكرد و آن را از دست داد. رضا مهدوى چند دوره نماينده مجلس بود. در دوره اول قانونگذارى از مشهد به نمايندگى مجلس انتخاب شد. در ادوار چهارم و پنجم از سبزوار وكيل شد و در دوره‌هاى ششم، هفتم، هشتم و نهم وكيل شهر مشهد بود.

در مجلس مؤسسان نيز، به خلع قاجاريه و به سلطنت رسيدن رضا خان رأى داد. مهدوى املاك زيادى در شيروان و سبزوار داشت و تعداد دهات او از يكصد و بيست پارچه، تجاوز مى‌كرد. رضا مهدوى در سال 1320 ش، درگذشت. (سياستمداران ايران در اسناد بريتانيا، ص 116؛ اسناد نصرت الدوله، ج 1، ص 141؛ مدرس مجاهدى شكست‌ناپذير، ص 94؛ كتاب نارنجى، ج 1، ص 124).

(3). مقبل السلطنه: عبد اللّه ميرزا دارا (شاهزاده دارا) فرزند محمد حسن ميرزا يمين السلطان است. وى در سال 1312 ق، ملقب به «مقبل السلطنه» و در زمان سلطنت احمد شاه قاجار، ملقب به «سردار حشمت» گرديد. سمت وى در دربار، «كالسكه‌چى‌باشى» و نزد شاه «مقرب» بود.

(4). گزارش‌هاى كنسولگرى انگليس در مشهد، ص 79- 80.

(5). جنبش ميرزا كوچك خان، بنابر گزارش‌هاى سفارت انگليس، ص 13.

(6). در سال 1916 ميلادى، خوشتاريا، تبعه روسيه، امتياز نفت در پنج ايالت شمالى ايران را كه از امتياز 1901 دارسى مستثنى شده بود، به دست آورد. در آن هنگام شمال ايران در اشغال قواى روسيه بود. (م).

(7).

APOC to Fo, 02 June 1291; minutes by Churchill, oilphant Lindsy, 3, June 1291; Petroleun Dept to Fo, 12 June 1291 Fo/ 13/ 4146/ 1636, 4317

.