* انتشار روزنامه قرن بيستم‌

امروز نخستين شماره روزنامه قرن بيستم‌ 7 به مديريت ميرزاده عشقى در تهران منتشر گرديد. 8

* ورود هشت هزار نفر نظامى شوروى براى مقابله با شاهسون‌ها به بيله‌سوار

حدود هشت هزار نفر از نظاميان شوروى براى رويارويى و مقابله با شاهسون‌ها 9 به «بيله‌سوار» اعزام شده بودند. سردار «سابلين» يكى از افسران عالى رتبه شوروى اين خبر را تأييد كرد. منشور الملك از آستارا ضمن اعلام اين خبر به وزارت امور خارجه، افزود گويا روس‌ها قصد دارند به عنوان سركوبى «داشناك» نيروى زيادى به حدود تبريز اعزام نمايند. 10

* معرفى وزيرمختار شوروى به نرمن‌

در ضيافتى كه در دربار ايران برگزار شد، «مدير الملك» وزير امور خارجه، «روتشتين» وزيرمختار شوروى را به «نرمن» وزير مختار انگليس معرفى كرد. در اين مراسم «روتشتين» از «نرمن» درخواست كرد تا وقتى را براى ملاقات‌ 11 و مذاكره با وى تعيين نمايد. 12

* تدوين قانون خريد و فروش مواد مخدر

امروز شوراى عالى وزارت صحيه نظامنامه‌اى را مشتمل بر بيست و يك ماده درباره خريد و فروش مواد مخدر و در باب استعمال مرفين، كوكائين و مشتقات آن تدوين نمود. 13

[تصوير] موقر الدوله (وزير فوايد عامه)

* سرقت يك قافله دولتى در بنك كم‌

يك گروه سى و پنج نفرى از سارقين طايفه عرب «مرينجانى» به يك قافله دولتى حامل محموله‌هاى پستى كه از بندرعباس عازم سيرجان بودند حمله كرده، بيست و دو نفر شتر آن قافله را سرقت كردند. اين حادثه در «بنك كم» رخ داد، كه پس از آن، افراد پليس جنوب به تعقيب سارقين رفته و توانستند با دستگيرى دو نفر از سارقين كليه اموال سرقت شده را بازگردانند. 14

* درگذشت موقر الدوله‌

امروز صبح، موقر الدوله‌ 15 وزير فوايد عامه در سن پنجاه و شش سالگى دار فانى را وداع گفت. 16

______________________________
(1). اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 10، پ 8، ص 5، 6، 9، 14، 32 و ك 10، پ 2، ص 63، 64.

(2). روزنامه ايران، 19/ 2/ 1300، ص 1.

(3). سياست دولت شوروى در ايران، ج اول، ص 136- 135.

(4). روزنامه ايران، 19/ 2/ 1300، ص 1.

(5). گزارش‌هاى كنسولگرى انگليس در مشهد، ص 62.

(6). تلگراف مؤيد حضور به وزارت خارجه، 17/ 2/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 46، پ 43، ص 2.

(7). اين روزنامه در 16 صفحه به قطع وزيرى در مطبعه روشنائى تهران چاپ مى‌شد. (تاريخ جرايد و مجلات ايران، ج 4، ص 105).

(8). از صبا تا نيما، ج 2، ص 500 و تاريخ جرائد و مجلات ايران، ج 4، ص 105.

(9). عشاير «شاهسون» كه پس از انقلاب اسلامى نام خود را به «ايلسون» تغيير دادند، از جمله ايلات مهم ترك‌زبان ايران به شمار مى‌روند. سرزمين كنونى اين ايل، منطقه كوهستانى اهر، مشكين شهر، و «دشت مغان» كناره‌هاى رود ارس و پاره‌اى ديگر از مناطق آذربايجان شرقى است. در اين سرزمين‌ها شاهسون‌ها به گونه كوچ‌نشينى و نيمه كوچ‌نشينى و يكجانشينى به سر مى‌برند. شاهسون‌هاى دشت مغان از 30 طايفه تشكيل مى‌شوند. برخى از شاهسون‌ها به نام شاهسون‌هاى بغدادى و اينانلو، در اطراف ساوه، قم، قزوين و ورامين استقرار يافته‌اند. در حوالى درياچه بختگان نيز گروهى از شاهسون‌ها ساكن هستند و به شاهسون‌هاى فارس معروفند. واژه شاهسون تركيبى است از دو واژه فارسى «شاه» و تركى «سون» تشكيل شده است.

(لغت‌نامه دهخدا، ذيل واژه شاهسون؛ زمينه جامعه‌شناسى عشاير ايران، ص 88 و 89 و 92).

(10). تلگراف منشور الملك به وزارت خارجه، 16/ 2/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 38، پ 2، ص 23.

(11). وزارت خارجه انگليس در ابتدا به نرمن دستور داده بود كه از داشتن هرگونه روابطى با وزيرمختار شوروى خوددارى كند، بعدا به او دستور داده شد خود مبتكر ديدارهاى تشريفاتى نشود ليكن به آنان پاسخ دهد و از انجام كارهاى رسمى خوددارى نكند. ليكن وزراى مختار فرانسه و آمريكا از داشتن هرگونه روابطى با «روتشتين» بازداشته شدند.

(12).Fo 173 /1046 /4332 ;Fo 173 /5046 /2728 .

(13). روزنامه ايران، 20/ 2/ 1300، ص 2.

(14). تلگراف كارگزار بنادر خليج‌فارس به كارگزارى كل بنادر، 22/ 2/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 49، پ 14، ص 69.

(15). على محمد خان (محمود) موقر الدوله- فرزند ميرزا عباسقلى و از وابستگان به فرقه بهائيت بود كه نفوذ قابل‌توجهى در فارس و بوشهر داشت.

دوره اشتغال وى به حكومت بنادر مصادف با نفوذ فوق العاده انگليسى‌ها در آن مناطق بود همراهى وى با بيگانگان، افكار عمومى مردم فارس و بوشهر را عليه او برانگيخت به نحوى كه در سال‌هاى پس از جنگ جهانى اول مجبور شد، ايران را تحت حمايت انگليسى‌ها به قصد هندوستان ترك كند. از ديگر افراد اين خاندان، حاجى ميرزا عبد اللّه خان و محمد حسين خان معتمد ديوان را مى‌توان نام برد كه هردو عموى موقر الدوله بودند. حاج ميرزا عبد اللّه خان مدتى منشى سفارت فرانسه بود. در آستانه كودتاى 1299 موقر الدوله به ايران آمد و با موفقيت كودتا به عنوان وزير تجارت و فوايد عامه وارد كابينه سيد ضياء شد. اما اندكى بعد درگذشت. پس از مرگ وى احمد شاه طى فرمانى لقب موقر الدوله را به فرزند او حسن داد. حسن موقر الدوله معروف به حسن باليوزى همانند پدر در خدمت سياست انگلستان بود. وى مؤسس بخش فارسى راديو بى. بى. سى مى‌باشد. (در مورد موقر الدوله ن ك: گزيده اسناد خليج‌فارس، ص 457، 451، 662؛ شرح زندگانى من، ج 3، ص 8، ج 3، ص 8، 225، 247، 295).

(16). روزنامه ايران، 19/ 2/ 1300، ص 1.