7) آيا پيامبر (ص) اسلام فقط مبلّغ دين بود؟

آقاى‌بازرگان در پى آن‌است كه ثابت كند وظيفه پيامبر (ص) ابلاغ دين و انذار مردم‌بود و هيچ‌گونه‌ولايت و سلطه‌اى بر مردم‌از جانب خدا نداشت.

انگيزه اصلى آقاى بازرگان از اين مطالب، چنان كه روشن است نفى حاكميّت دينى و الهى و ردّ نظريه مشروعيّت الهى است و اثبات اين نكته كه حاكميّت دينى با آزادى انسان منافات دارد. ايشان مى‌نويسد:

«خداوند بر طبق نصوص مكرر قرآن نخواسته است رسول مأمور او سرسوزنى در رسالت و دعوت خود از حدود تذكّر و انذار و ابلاغ پافراتر گذاشته، خود را موكّل و مسيطر بر مردم و مسئول ايمان و اعمال آنان بداند. پس به طريق اولى نمى‌خواهد هيچ فرد مؤمن، خواه عامى و خواه از خواص يا از اعيان خلافت و ولايت و وراثت پيغمبران و پيشوايان، به اسم تبليغ و تحميل دين و حتّى دفاع از آن، فشار به كسى وارد آورد، تا چه رسد به اجراى دين و واداشتن مردم به عبادت خدا.»[1]

در جاى ديگر، آفتهاى نظريه دين براى دنيا و آخرت را بيان مى‌كند و معتقد است كه در صورت پذيرش اين نظريه، ديگر دين، دين خدا نيست، بلكه كالاى شيطان است:

«اسلامى‌كه با پشتوانه‌قدرت و روش اكراه پيش‌برود، بيشتر كالاى‌شيطان است تا دين خدا. از يادآوريهاى مكّرر و مؤكدى‌كه خداوند عزيز به رسول خود و به گروندگان دينش مى‌نمايد يكى‌ «إنّما انْتَ مُذكّرٌ وَ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ»[2] و ديگر «لا اكْراهَ فى‌الدين»[3] به‌انضمام‌دهها آيه‌ديگر به‌صورت‌ «ما جَعَلْناكَ عَلَيْهِم حفيظا»،[4] «انْ انْتَ الّا نذيرٌ»،[5] «ما على الرسول الّاالبلاغ»،[6]

[1] - مهدى بازرگان، همان، ص 84.

[2] - سوره غاشيه، آيه 22.

[3] - سوره بقره، آيه 256.

[4] - سوره انعام، آيه 107.

[5] - سوره فاطر، 23.

[6] - سوره مائده، آيه 99.