20) مقبوليّت و مشروعيّت‌

يكى از واژه‌هاى به ظاهر نزديك به مفهوم مشروعيّت، «مقبوليّت» است. نزديكى ظاهرى اين دو واژه باعث شده كه برخى گمان كنند اين دو واژه در يك معنا به كار رفته است؛ در حالى كه داراى دو معناى متفاوتند و لازمه يكديگر نيستند و بين آنان نسبت عموم و خصوص من وجه قرار دارد. بدين صورت كه بين آنان دو ماده افتراق و يك وجه اجتماع وجود دارد. دو ماده افتراق عبارتند از:

1- مى‌توان تصور كرد كه نظامى (ولو موقتا) مقبول مردم قرار گيرد، ولى از مشروعيت لازم برخوردار نباشد. مانند حكومتى كه براساس ارزشها نباشد اما با كارهايى، باعث جلب مقبوليت مردم شده باشد.

2- مى‌توان نظامى را تصوّر نمود كه مشروعيت لازم را داراست و براساس ارزشها بنا شده، امّا موانعى باعث عدم مقبوليت آن در نزد مردم شده است.

اما صورت اجتماع آن، نظامى است كه هم مشروعيت لازم را دارد و هم مورد قبول مردم قرار گرفته است.

در نظام سياسى اسلام، مشروعيت حكومت از آن خداست، امّا مقبوليت نظام از سوى مردم تأمين مى‌شود. اين مردم هستند كه به حكومت مشروع الهى، عينيت و تحقق خارجى مى‌بخشند. بنابراين، نقش مردم در مقبوليّت حكومت اسلامى اهميّت خاصى دارد؛ امّا همين مردم در مشروعيّت به مفهوم حقّانيّت حكومت، هيچ نقش اصيلى ندارند.