فصل چهارم: حقوق متقابل حكومت و مردم از نگاه حضرت اميرالمؤمنين (عليه‌السلام)

در نظام اسلامى، «حقوق متقابل حكومت و مردم» از اهميت ويژه‌اى برخوردار است. اين امر موجب شده است تا فيلسوفان و انديشمندان آن را از منظر فلسفى، سياسى و كلامى مورد تحليل و بررسى قرار دهند. بر اساس احكام و تعاليم اسلام رسالت اصلى حكومت اسلامى برقرارى يك نظام اسلامى و تحقق بخشيدن به ارزش‌هاى دينى است. در اين فصل با حقوق متقابل مردم حاكم از ديدگاه امام على در نهج البلاغه آشنا مى‌شويم در مردم سالارى دينى، مساله توجه به حقوق شهروندان امرى اساسى است كه ريشه در تجربه حاكميت نبوى و علوى صدر اسلام دارد. از اين رو است كه گفته مى‌شود مردمسالارى دينى ريشه در اسلام داشته و برگرفته از دمكراسى غربى نيست.

مبناى وظايف و اختيارات حكومت‌

شناخت فلسفه «حقوق متقابل حكومت و مردم» مستلزم بررسى و تحليل «هدف از تشكيل حكومت» است. با روشن شدن «هدف» از تأسيس حكومت است كه، «وظايف دولت» نيز مشخص مى‌شود. زيرا «وظايف دولت» عبارت از كارهايى است كه دولت در جهت نيل به اهداف حكومت انجام مى‌دهد. و چون دولت در راستاى انجام وظايف خويش نيازمند «اختيارات» است با توجّه به وظايف دولت، اختيارات حكومت نيز تعيين‌